مقایسه تأثیر توانبخشی شناختی به کمک رایانه و روش چندحسی بر بهبود عملکرد خواندن دانش آموزان نارساخوان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روانشناسی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران

3 استادیار، گروه روان­شناسی، واحد شاهرود، دانشگاه آزاد اسلامی، شاهرود، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسة تأثیر توانبخشی شناختی به کمک رایانه و روش چندحسی بر بهبود عملکرد خواندن دانشآموزان نارسا‌خوان بود. روش پژوهش آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون چندگروهی بود. جامعة آماری شامل تمامی دانش‌آموزان نارساخوان مقطع ابتدایی شهر رشت در سال تحصیلی 94-1393 بود که از بین آنها 45 نفر با روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب و به تصادف در گروه‌های آزمایش و کنترل جایدهی شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس هوش وکسلر کودکان (وکسلر، 2003) و آزمون رسمی خواندن و نارساخوانی نما (کرمی‌نوری و مرادی، 1387) استفاده شد. برنامه توانبخشی شناختی به کمک رایانه، در طی 11 جلسه به گروه آزمایش اول و برنامه آموزش چندحسی، در طی 9 جلسه به گروه آزمایش دوم آموزش داده شد، درحالی‌که گروه کنترل، چنین آموزش‌هایی را دریافت نکردند. نتایج مقایسه میانگین‌های تصحیح‌شده دو گروه نشان داد که روش توانبخشی‌ شناختی به کمک رایانه در مقایسه با روش چندحسی بر مؤلفه‌های زنجیره کلمات، قافیه‌ها، حذف آواها، خواندن ناکلمات، و نشانه حروف (001/0p<) و بر مؤلفه‌ نامیدن تصاویر (05/0p<) تأثیر بیشتری دارد و تفاوت دو گروه آموزشی در سایر مؤلفه‌های عملکرد خواندن معنی‌دار نیست. شیوه‌های چندحسی و نرم‌افزارهای رایانه‌ای شناختی برای عمق‌بخشی به یادگیری و ایجاد نگرش مثبت در دانش‌آموزان نارساخوان مؤثر است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of the Effectiveness Computer-Assisted Cognitive Remediation (CACR) and Multi-Sensory Method on Improvement Reading Performance of Students with Dyslexia

نویسندگان [English]

  • Abbas Ali Hossein khanzadeh 1
  • Mona Latif Zanjani 2
  • Mahboobe Taher 3
1 Associate Professor, Department of Psychology, University of Guilan, Rasht, Iran
2 M.A. of Clinical Psychology, Islamic Azad University, Rasht, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Shahrood Branch, Islamic Azad University, Shahrood, Iran
چکیده [English]

This study aimed to compare the effectiveness of computer-assisted cognitive remediation and multisensory method on improvement of reading performance of students with dyslexia, was carried out. The research methodology is an experimental study with pretest-posttest design with two experimental groups and one control group. The statistical population of this study consisted of all primary school dyslexic students in Rasht in 2014-2015 academic year that among them a sample of 45 students were selected by random sampling method and were assigned in both control and experimental groups randomly. Intelligence test (Wechsler, 2003) and the Formal Reading and Dyslexia test (Kormi Nouri & Moradi, 2008) were used to collect the data in this study. In this study, computer-aided cognitive remediation programs were trained to the first experimental group, during the first 11 sessions, multisensory education program, during the 9 session to the second experimental group, while the control group did not receive training in these areas. A comparison of average corrected two groups showed that computer-assisted cognitive remediation, compared with multisensory method on the components of the chain of words, rhymes, remove vocals, no words read and sign the letters (p<0/001) and on the component naming pictures have a greater impact, and the difference between two groups in reading performance of the other components is not significant. Multisensory and cognitive methods of computer software are effective for depth of learning and positive attitude in students with dyslexia.

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Computer-assisted cognitive remediation
  • multi-sensory
  • reading performance
  • dyslexia

مراجع

اعظمی، سعید. (1391). مقایسه اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه­یار و روان محرک بر کارکردهای اجرایی و نشانه­های اختلال نارسایی توجه/ بیش­فعالی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشرنشده)، دانشگاه علامه طباطبایی.
امین­آبادی، زهرا. (1392). مقایسة اثربخشی دو روش آموزش راهبردهای فراشناختی و آموزش به وسیله نرم­افزار بر بهبود کارکردهای شناختی و پیشرفت تحصیلی دانش­آموزان مبتلا به نارساخوانی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه محقق اردبیلی.
تبریزی، مصطفی. (1390). درمان اختلال خواندن. تهران: فراروان.
توکلی، امین. (1390). مقایسه تأثیر روش آموزشی سینا و فرنالد بر اصلاح نارساخوانی دانش­آموزان مرزی دوره دبستان. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشرنشده)، دانشگاه علامه طباطبایی.
جناآبادی، حسین. (1386). بررسی اثربخشی بازپروری کپارت، فرنالد و سینا در درمان نارسایی­های ویژه در یادگیری (خواندن و دیکته) دانش آموزان پایه سوم ابتدایی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشرنشده)، دانشگاه علامه طباطبایی.
حسین­خانزاده، عباسعلی. (1394). روا­ن­شناسی و آموزش کودکان ونوجوانان با نیازهای ویژه. تهران: آوای نور.
حمزه­لو، محمد.، مشهدی، علی.، و صالحی فدری، جواد. (1393). اثربخشی آموزش رایانه­ای بازداری و حافظة کاری بر نشانه­ها و اختلال­های همبود زندانیان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی در بزرگسالان. روانشناسی بالینی، 6 (1): 13-1.
حیدری، طاهره.، امیری، شعله.، و مولوی، حسین. (1391). اثربخشی روش تصحیح نارساخوانی دیویس بر عملکرد خواندن کودکان نارساخوان. روا­ن­شناسی کاربردی، 6 (2): 58-41.
خانجانی، زینب.، مهدویان، هوشنگ.، احمدی، پریچهر.، هاشمی، تورج.، و فتح­اله­پور، لیلا. (1391). مقایسه اثربخشی روش پسخوراند زیستی و روش چندحسی فرنالد در درمان اختلال نارساخوانی. افراد استثنایی، 2(8): 147-117.
دلپسند بخشایش، خدیجه. (1392). مقایسه تأثیر آموزش مبتنی بر روش چندحسی فرنالد و یکپارچگی­حسی بر بهبود مشکلات دیکته­نویسی دانش­آموزان نارسانویس پایه سوم ابتدایی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
صالحی، آزاده.، و سلیمانی، مهران. (1391). مقایسه میزان اثربخشی دو روش فرنالد و سینا بر عملکرد خواندن کودکان دوزبانه دارای اختلالات خواندن پایه دوم و سوم دبستان شهرستان ارومیه در سال تحصیلی 89-90، مطالعات ناتوانی، 2 (2): 18-8 .
عابدی، محمدرضا.، صادقی، احمد.، و ربیعی، محمد. (1390). رواسازی و اعتباریابی چهارمین ویرایش مقیاس هوش وکسلر کودکان. روان­شناسی تحولی، 7، 55-47.
فیضی فرخ.، مهدی­زاده، حسین.، و اسلام­پناه، مریم. (1390). آموزش به شیوه «حرف- هجا- کلمه» با کمک چندرسانه­ای­های دیجیتال و تأثیر آن در پیشرفت خواندن دانش­آموزان پایه اول ابتدایی. فن­آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، 1(3): 164-145.
کاکایی، افتخار. (1381). بررسی میزان اثربخشی آموزش روش چندحسی در بهبود اختلال خواندن دانش­آموزان پایه دوم و سوم ابتدایی استان ایلام. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشرنشده)، دانشگاه الزهراء.
کرمی نوری، رضا.، و مرادی، علیرضا. (1387). آزمون خواندن و نارساخوانی (نما). تهران: جهاددانشگاهی، تربیت معلم.
کیانی، آتنا. (1391). بررسی نادرست نویسی دانش­آموزان پایه چهارم دوره ابتدایی و اثربخشی روش چندحسی فرنالد در کاهش خطاهای املایی. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه الزهراء.
محمدی، فرهاد.، کرمی، جهانگیر.، و هاشمی، تورج. (1390). تأثیر آموزش چندحسی فرنالد و تمرین و تکرار در بهبود اختلال ویژه یادگیری خواندن دانش­آموزان ابتدایی. دست­آوردهای روان شناختی، 3(4): 190-169.
منصورنژاد، زهرا. (1388). اثربخشی روش چندحسی فرنالد در بهبود نارسا نویسی و املا در میان دانش­آموزان پایه دوم دوره ابتدایی شهر کاشان. پایان­نامه کارشناسی ارشد (منتشر نشده)، دانشگاه اصفهان.
مولودی، عابد.، کریمی، بهروز.، خرم­آبادی، یدالله.، و سلیمانی، اسماعیل. (1393). مقایسه اثربخشی سه شیوه آموزش مستقیم، مبتنی بر رایانه و ترکیبی بر کاهش مشکلات املای دانش­آموزان دارای اختلال املا نویسی. ناتوانی­های یادگیری،  4(2): 99-84 .
مولودی، عابد.، کریمی، بهروز.، و خرم­آبادی، یدالله. (1391). مقایسه اثربخشی دو روش آموزش چندحسی فرنالد و آموزش مبتنی بر رایانه بر کاهش مشکلات املای دانش­آموزان پایه­های سوم و چهارم دبستان­های شهرستان سقز. کودکان استثنایی، 12(4): 19-5.
یعقوبی، ابوالقاسم.، محققی، حسین.، غفوری­آثار، مریم.، و رشید ، خسرو. (1392). مقایسه تأثیرروش­های چندحسی فرنالد و ادراک دیداری فراستیگ براصلاح عملکرد خواندن دانش­آموزان نارساخوان. افراد استثنایی، 3(9): 32-21.
Abedi, M, Sadeghi, A., & Rabiei, M. (2011). Normalization and validation of the fourth edition of the Wechsler intelligence scale of children. Evolutionary Psychology, 7, 55-47(Text in Persian).
Akhondi, A. (2011). The effective multimedia instruction in remedy spelling disability students specific learning in Iran at year 2009. Procedia Social and Behavioral Sciences, 15, 1951–1954.
Aminabadi, Z. (2013). Comparison of the effectiveness of two methods of teaching metacognitive strategies and education through software on improving cognitive functions and academic achievement of dyslexic students. Master's thesis (not published), Mohaghegh Ardabili University. (Text in Persian).
Azami, S. (2012). Comparison of the effectiveness of computer-assisted cognitive remediation and stimulants on executive Functions and Symptoms of Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder. Master's thesis (not published), Allameh Tabataba'i University. (Text in Persian).
Bjekic, D., Obradovic, S., Vuetic, M., & Bojovic, M. (2014). E-teacher in inclusive e-education for students with specific learning disabilities. Procedia Social and Behavioral Sciences. 128, 128-133.
Cohen-Mimran, R., & Sapir, S. (2007). Deficits in working memory in young adults with reading disabilities. Communication Disorders, 40, 168-183.
Conlon, G., Wright, M., Norris, K., Chekaluk, E. (2011). Does a sensory processing deficit explain counting accuracy on rapid visual sequencing tasks in adults with and without dyslexia? Brain and Cognition. 76, 197-205.
Dahlin, K. I. E. (2011). Effects of working memory training on reading in children with special needs. Read Writ. 24(4), 479-491.
Delpasand Bakhshayesh, Kh. (2013). Comparison of the effect of Fernald's multidisciplinary education and emotional integration on improving the problems of dictation in students of Third Elementary School. Master's thesis (not published), Islamic Azad University, Central Tehran Branch. (Text in Persian).
Engelbrecht, R. (2006). The effects of the Ron Davis program me on the reading ability and psychological functioning of children. Learning Disabilities, 23, 472-475.
Feizi, F., Mahdizadeh, H, & Islam Panah. (2011). Training using “letter- syllable- word” with digital multimedia and its impact on the reading comprehension of elementary school students. Information and Communication Technology in Educational Sciences, 1, (3), 164-145(Text in Persian).
Hamzehloo, M., Mashhadi, A, & Salehi Fadri, J. (2009). The effectiveness of instructional computer training and work memory on signs and comorbidity disorders in Persons with Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder in Adults. Clinical psychology, 6, (1), 13-1 (Text in Persian).
Heydari, T. Amiri, Sh. & Rumi, H. (2012). The effectiveness of Davis dysfunction correction method on dyslexic children's reading performance. Applied Psychology, 6, (2), 58-41(Text in Persian).
Hossein Khanzadeh, A. A. (2015). Psychology and education of children and adolescents with special needs. Tehran: Avaye Noor. (Text in Persian).
Jenaabadi, H. (2007). The Effectiveness of Copart, Fernald, and Sina Rehabilitation in the Treatment of Special Dysfunctions in Learning (Reading and Dictation) of Third-Elementary Students. Master's thesis (not published), Allameh Tabataba'i University. (Text in Persian).
Kakai, A. (2001). Evaluation of the effectiveness of multivariate training in improving reading disorder in primary and secondary school students in Ilam province. Master's thesis (unpublished), Al-Zahra University. (Text in Persian).
Koromi Nouri, R; & Moradi, A. (2008). Reading and Dyslexic Test (Nama). Tehran: Jahad Daneshgahi.
Khanjani, Z., Mahdavian, H., Ahmadi, P., Hashemi, T., & Fathalahpoor, L. (2012). Comparison of the effect of biological feedback and Fernald's multivariate method in the treatment of dyslexic disorders. Exceptional People, 2, (8), 147-117(Text in Persian).
Kiani, A. (2012). The study of misspelled of the fourth grade elementary students and the effectiveness of the Frenlds multisensory method in reducing spelling mistakes. Master's thesis (not published), Al-Zahra University. (Text in Persian).
Klingberg, T., Fernell E, Olesen, P.J., Johnson, M,. Gustafsson, P., Dahlstrom., Westerberg, H. (2005). Computerized training of working memory in children with adhd-a randomized, controlled trial , American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 44, (2), 177-186.
Mansournejad, Z. (2008). The effectiveness frenlds multisensory training method in improving Dyslexia and spelling among secondary students in Kashan. Master's thesis (not published), Isfahan University. (Text in Persian).
Marshall, A., Smith, L., & Borger-Smith, S. (2009). Davis Program Average Reading Gains. Retrieved June 26, 2010 from Dyslexia, the Gift. URL: http://www.dyslexia.com/science/ results.htm.
Marzban, A. (2011). Improvement of reading comprehension through computer-assisted language learning in Iranian intermediate EFL students, Procedia Computer Science, 3, 3–10.
Mohammadi, F, Karami, J, & Hashemi. T. (2011). Effect of Frenlds multisensory training and practice and repetition in improving dyslexia in primary student. Journal of Psychology Achievements, 3, (4), 169-190 (Text in Persian)..
Moloodi, A., Karimi, B., & Khorramabadi, Y. (2012). Comparison of the effectiveness of Fernald multidisciplinary education and computer based education on reducing spelling problems in third and fourth grade students in Saqez City. Exceptional Children, 12, (4), 19-5(Text in Persian).
Moloodi, A., Karimi, B., Khorramabadi, Y., & Soleimani, A. (2014). Comparison of the effectiveness of three direct, computer based and combined education methods on reducing spelling problems in students with dysgraphia. Learning Disabilities, 4, (2), 99-84 (Text in Persian).
Salehi, A., & Soleimani, M. (2012). Comparison of the effectiveness of the two methods of Fernald and Sina on the reading performance of bilingual children with reading disorders in the second and third grade primary schools of Urmia in the academic year 2010-11, Disability Studies, 2, (2), 18-8(Text in Persian).
Scarborough, H. S. (2009). Very early language deficits in dyslexic children. Child Development, 61, 1278-1743.
Stewart, E. D. (2011). The impact of systematic multisensory phonics instructional design on the decoding skills of struggling readers. Doctoral dissertation. Available from ProQuest Dissertations and Theses database. (Publication No. 3443911).
Stockdale Margaret E. (2007) Teachers' use of sensory activities in primary literacy lessons: A study of teachers trained in Accelerated Literacy Learning. University of South Florida. 19- 20
Swanson, H. L., & Jerman, O. (2007). The underlying message in LD intervention research: Findings from research syntheses. Exceptional children. 67, 1, 99-114.
Tabriz, M. (2011). Treatment for reading disorder. Tehran: Fararvaran. (Text in Persian).
Tavakoli, A. (2011). Comparison of the effect of Sina and Fernald's educational method on dyslexic correction of elementary school students with borderline intelligence. Master's thesis (unpublished), Allameh Tabataba'i University. (Text in Persian).
U.S. department of education, office of special education programs. (2010). Twenty-ninth annual report to congress individuals with disabilities education act. Washington, DC: Author.
Wah, L. L. (2010). The Davis model of dyslexia intervention: Lessons from one child. Pertanika Social Sciences & Humanities, 18, (1), 133-139.
Warnick, K., & Caldarella, P. (2015). Using multisensory phonics to foster reading skills of adolescent delinquents. Reading &Writing, 1, 1-19.
Ya'qhubi, A., Mohagheghi, H., Ghafouri Asar, M., & Rashid, Kh. (2013). Comparison of the effect of Fernald's multivariate methods and visual frustration perception on the correction of reading performance of dyslexic students. Exceptional people, 3, (9), 32-21. (Text in Persian).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار