تربیت اخلاقی در فضای مجازی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه الزهراء)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی دانشگاه زابل، زابل، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه تربیت‌اخلاقی در فضای مجازی با تکیه بر اخلاق دینی؛ به تحلیل دلایل ضرورت توجه به تربیت اخلاقی در فضای مجازی و موانع موجود بر سر راه آن از منظر زنان پرداخته است. پژوهش با روش پدیدارشناسی انجام شده است. دیدگاه‌های جامعه پژوهش، با استفاده از مصاحبه اکتشافی نیمه ساختاریافته با سؤالات باز گردآوری و داده‌ها با الگوی کلایزی، تجزیه و تحلیل شد. یافته‌ها نشان داد که اختلاف‌نظر در اصول و مبانی تربیت‌اخلاقی از دیدگاه کاربران و ضعف در رعایت آن در زندگی حقیقی، تلاش برای جذب مخاطب بیشتر به هر طریق ممکن و ضعف و ناآگاهی در فرهنگ استفاده از قابلیت‌های فضای مجازی از مهمترین چالش‌هایی هستند که توجه به تربیت‌ اخلاقی در فضای مجازی را به ضرورتی مهم مبدل ساخته ‌است. نتایج حاکی از آن بود که بهره‌گیری از رهنمودهای تربیتی و آموزه‌های اخلاقی بر پایه دین، باور به حضور همیشگی خداوند، برجسته‌سازی هویت انسانی کاربران، توصیه به رعایت اخلاق و بهره‌گیری از روش‌های بازدارنده برگرفته از مبانی اخلاقی، تشریک مساعی، اهتمام خانواده‌ها در تربیت نسل جوان مطابق با الگوهای اسلامی– ایرانی و استفاده از مطالعات و دیدگاه‌های اندیشمندان بین‌رشته‌ای، می‌تواند در جهت نیل به این هدف و رفع موانع موجود، مؤثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Moral Training in Cyberspace (Case Study: Alzahra University Students)

نویسنده [English]

  • Batul Keykha
Faculty Member Department of Information Science & Knowledge Studies, University of Zabol, Zabol, Iran.
چکیده [English]

This research deals with the analysis of the necessity of moral training in cyberspace and its obstacles by qualitative phenomenology method from the visions of women. The purpose of this research is determining the position of moral training in cyberspace with emphasizing the religious ethics. For this purpose, the visions of the research community were gathered together by Semi-structured exploratory interviews with open-ended questions. Then the data was analyzed byColaizzi'smethod. According to the findings, the most important challenges that have turned the cyberspace moral training into an important necessity are: disagreement in the principles of moral training, from the users’ vision and lack of it in real space, the users attempt for attracting more audiences by each possible way, weakness and unawareness of users of usage culture of cyberspace capacities. The results indicated that it is useful to achieve the goal and removing barriers by utilization of educational guidelines and Islamic moral teachings such as belief in the eternal presence of God, highlighting human identity of users, recommend to moral behavior and utilization of preventive methods from ethics, global cooperation, family effort of training the young generation according to Iranian-Islamic models and using the studies and visions of interdisciplinary thinkers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • moral training
  • training
  • ethics
  • religious morality
  • cyberspace
- امید، مسعود (1381). «درآمدی بر فلسفه اخلاق از دیدگاه متفکران مسلمان معاصر ایران». تبریز، دانشگاه تبریز، موسسه تحقیقاتی علوم اسلامی- انسانی
-ابری، انسیه (1387). فضای مجازی عرصه ظهور خلاقیت. اولین کنفرانس ملی خلاقیت شناسی مهندسی و مدیریت نوآوری ایران.
- اعرافی، علیرضا (1391). «فقه تربیتی». انتشارات موسسه فرهنگی اشراق و عرفان ( 1) 65-72
- بهشتی، محمد (13۸۷). مبانی تربیت از دیدگاه قرآن. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
- بناهان، مریم (1393). تبیین مبانی ارزش‌شناسی سند ملی آموزش و پرورش در رویارویی با بحران اخلاقی. فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی22(23).‎
- پیشگاهی فرد، زهرا؛ انصاری زاده، سلمان؛ کرمی، افشین؛ پرهیز، فریاد (1389). تعامل در فضای سایبر و تأثیر آن بر هویت زنان در ایران (مطالعه‌ی موردی دانشجویان دختر دانشگاه تهران). زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، شماره 29
- تاج‌آبادی، رضا (1390). «فلسفه اخلاق در توسعه فناوری اطلاعات و بررسی چالش‌های آن در جامعه اطلاعاتی». نشریه ره‌آورد، (18) 24-37
- جوانبخت، میثم (1390). «فناوری اطلاعات و ارتباطات و ناهنجاری‌های اخلاقی». مجله ارتباط علمی.
- حسنوند، شیرین؛ اشک تراب، طاهره؛ سید فاطمی، نعیمه؛ نیر سلمانی (1394) تحلیل تجارب پدیدار شناختی بر اساس روش جیورجی. نشریه علمی- پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی.25(89)69-80
- دهخدا، علی‌اکبر (1377). «لغتنامه دهخدا». تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران
- ربیعی، علی؛ محمدزاده یزد، فرشته (1392).«آسیب‌شناسی فضای مجازی، بررسی تأثیر استفاده از اینترنت بر انزوای اجتماعی دانشجویان». راهبرد اجتماعی فرهنگی.2 (6)  
- رحمتی، حسینعلی (1394)، «موانع و چالش‌های اخلاقی شدن فضای سایبر»، حکمت اسلامی، 26
- رحمتی حسینعلی (1394) «راهکارهای اخلاقی شدن فضای سایبر»، حکمت اسلامی، ۲۷
- زندوانیان، احمد؛ حیدری، مریم؛  باقری، ریحانه؛  عطارزاده، فاطمه (1392). «آسیب‌های فضای مجازی بین دانش آموزان دختر». مطالعات فرهنگ ارتباطات 14 :  (23) 55 
 _ستار زاده، داوود (1386). «بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر اعتیاد به اینترنت و پیامدهای آن»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی. (3)3
- سرکانی، ابراهیم (1392). «جرائم رایانه‌ای». خبرنامه انفورماتیک، شورای عالی انفورماتیک.
- شهریاری، حمید (1389).« اخلاق فناوری اطلاعات». قم: انتشارات دانشگاه قم: 150-7
_ صادقیان، عفت. (1384). «تأثیر اینترنت بر کودکان و نوجوانان». تهران: مجله الکترونیکی نما. شماره 4
_صانعی، هدی (1378). «پژوهشی در تعلیم و تربیت اسلامی». ناشر: مهدی صانعی: تهران ص:456
- صدری، سید محمدرضا؛ کروبی، محمدتقی. (1384). «ابعاد حقوقی محیط سایبر در پرتو توسعه ملی». تهران: نشر بقعه.
- کوشا، غلام حیدر (1391). «اخلاق دینی و تعامل سایبری». معارف اخلاقی، سال سوم، شماره دوم، قابل‌دسترسی در: http://marefateakhlagi.nashriyat.ir/node/108
- مسعودی، حمید؛  بهروان، حسین (1393).« اخلاق در فضای مجازی: بررسی عوامل مرتبط با عضویت، میزان بازدید و ماندگاری افراد در گروه‌های اینترنتی غیراخلاقی». مطالعات رسانه ای9 : (26). 
-مطهری، مرتضی (1373). «تعلیم و تربیت در اسلام». انتشارات صدرا. چاپ بیست و سوم
- میرکوشش، امیرهوشنگ (1393). «دیپلماسی علمی و فناوری از دیدگاه امنیت ملی»، مجله ایرانی روابط بین‌الملل. قابل‌دسترس در: http://www.iirjournal.ir/index.php/fa
- نراقی، ملامحمدمهدی. «معراج السعادة»، چ چهارم، بیروت، اعلمی، بی تا.
- نوری، محمد؛ فلاح، محمدرضا (1387). اخلاق اسلامی؛ مبانی و غایات. پورتال جامع علوم انسانی. اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی قابل‌دسترس در: http://www.ensani.ir/fa/content/64034/default.aspx
- وینر، نوربرت (1371).« استفاده انسانی از انسان‌ها، سیبرنتیک و جامعه». ترجمه مهرداد ارجمند، تهران، شرکت سهامی، 21
- Buelga, S., Cava, M. J., Musitu, G., & Torralba, E. (2015). Cyberbullying aggressors among Spanish secondary education students: an exploratory study. Interactive Technology and Smart Education, 12(2), 100-115.Bynum TW, Rogerson S .(1996)Introduction and overview: Global information ethics. Science and engineering ethics 2(2) 131-136.
- Bynum TW, Rogerson S . (2004). Computer ethics and professional responsibility, Wiley-Blackwell.
- Creswell, J. W., & Miller, D. L. (٢٠٠٠). Determining validity in qualitative inquiry. Theory into Practice, ٣٩(٣)
- Corning, P.)2007(“Control Information: The "Missing Link" in the Science of Cybernetics.
- Elo, S. & Kyngas, H. (2008) The qualitative content analysis process. Journal of Advanced Nursing, 62 (1)
- Frohman. B “.Cyber Ethics: Bodies or Bytes?” )2000. (The International Information & Library Review Volume 32, 3–4, September DOI: http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1057231700901401
- Giorgi A )1975. (An application of phenomenological method in psychology. Duquesne Studies in Phenomenological Psychology. 2 82-103.
-        -Lancelord S , Luyanda D ).2016)"Cyberbullying a desecration of information ethics: perceptions of post high school youth in a rural community", Journal of Information, Communication and Ethics in Society. 14(4)
Moor JH, (1985). What is computer ethics? Metaphilosophy 16(4) 266-275.
Pickard AJ) 2007(. Research Methods in Informaton. London: Facet Publishing;
Putnam, R., (2001) “ Social Capital: Measurement and Consequences”, Kennedy School of Government, Harvard University Canadian Journal of Policy Research- search.oecd.org
Pyett PM. Validation of qualitative research in the "real world". Qual Health Res. 2003; 1 3(8):1170-9.
 
Richard A. Spinello) 2001(Ethics and Information Technology 3 (2):137-150 DOI:10.1023/A:1011854211207
Salam. A, (2016)".Islamic ethics: an exposition for resolving ICT ethical dilemmas",Journal of Information, Communication and Ethics in Society, Vol. 8 Iss: 3 DOI: http://dx.doi.org/10.1108/14779961011071088
Speziale HS, Streubert HJ, Carpenter DR(2011). Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanistic Imperative. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins;.
Yanova,devora. Schewartz-shea, prigrin )2006).”interpretation and method: empirical research method and the impretive trun By M.E,SHARP London Ins
Terrel, B.)2008 .(Computer and Information Ethics, (Stanford Encyclopedia of Philosophy), Metaphysics Research Lab, CSLI, Stanford University