تاثیر ذهن آگاهی و قدردانی از خداوند بر تاب‌آوری دانشجویان: نقش واسطه‌ایی شوخ-طبعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه تبریز

2 گروه علوم تربیتی،دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تبریز

چکیده

تاب‌آوری مفهومی است که در سال‌های اخیر در حوزه تبیین رفتار انسان مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. تاب‌آوری به قابلیت فرد در برقراری سازگاری زیستی و روانی در برابر شرایط بحرانی و تهدیدآمیز اشاره دارد. از سوی دیگر، روان شناسی مثبت به این نتیجه رسیده که عوامل متعددی در افزایش تاب آوری افراد در برابر استرس مؤثر می باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی رابطه ذهن-آگاهی و قدردانی از خداوند بر تاب‌آوری با نقش واسطه‌ایی شوخ‌طبعی در دانشجویان دانشگاه تبریز بود. از این دانشجویان، 240 نفر با روش نمونه‌گیری خوشه‌ایی چندمرحله‌ایی از دانشکده‌های مهندسی‌ عمران، ریاضی و روانشناسی انتخاب شدند. به منظور جمع‌آوری اطلاعات از پرسش‌نامه 5 عاملی ذهن آگاهی (FFMQ)، شوخ طبعی SHQ))، پرسش‌نامه قدردانی از خدا (نیل کروز، 2006) و تاب‌آوری کانر-دیویدسون (CD-RISC) استفاده شد. برای تحلیل آماری داده‌ها از تحلیل مسیر بهره گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که تاب‌آوری دانشجویان به صورت مستقیم توسط قدردانی از خدا (35/0=β) و شوخ طبعی (29/0=β) پیش‌بینی می‌شود. تاب‌آوری همچنین به صورت غیر مستقیم و از مسیر شوخ‌طبعی، توسط قدردانی از خدا (083/0=β) و ذهن‌آگاهی (076/0=β) پیش‌بینی می‌شود. نتایج پژوهش در مسیر ذهن‌آگاهی به تاب‌آوری تأیید نشد. علاوه بر این، نتایج بیانگر آن است که 15% از تاب‌آوری دانشجویان از طریق ذهن‌آگاهی، قدردانی از خدا و شوخ‌طبعی تبیین می‌شود. بالأخره یافته نشان داد27% از تاب-آوری را متغیرهای ذهن‌آگاهی و قدردانی از خدا توسط شوخ طبعی تبیین می‌کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of mindfulness and gratitude Of God on students' resilience: The Mediatin role of humor

نویسندگان [English]

  • Rahim Badri 1
  • zakiyeh najarian 2
1 tabriz university
چکیده [English]

Resilience is a concept that researchers have been focusing on in recent years in explaining human behavior. Resilience refers to one's ability to maintain a psychological and biological adaptability in the face of critical and threatening conditions. On the other hand, positive psychology has been concluded that several factors are effective in increasing people's resilience to stress. The purpose of this research was to investigate the effect of mindfulness and gratitude of god on the resilience of Students with the mediation role of humor of Tabriz University. From these students, 240 students were selected by multiple cluster sampling method from Civil Engineering, Mathematical and Psychological faculties. Data were collected using the 5-item Mindfulness Questionnaire (FFMQ), Humor Questionnaire (SHQ), gratitude of fod Questionnaire (Krause, Neal, 2006) and Conner-Davidson Resilience Questionnaire (CD-RISC). Path analysis was used to analyze the data. The results showed that students' resilience was predicted directly by gratitude of God (β = 0.35) and humor (β = 0.29). Resilience is also predicted indirectly and in a humor way by gratitude of God (β = 0.083) and mindfulness (β = 0.076). The results of the research on the path of mindfulness to resilience were not confirmed. Furthermore, the results indicate that 15% of students' resilience is explained by mindfulness, gratitude of god, and humor. Finally, the findings showed that 27% of resiliency is explained by the variables of mindfulness and gratitude of God by humor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mindfulness
  • humor
  • gratitude of god
  • resilience
  • students

مراجع

احمدوند، زهرا.، حیدری نسب، لیلا و شعیری، محمدرضا.(1391). ویژگی­های روانسنجی پرسشنامه پنج­وجهی ذهن آگاهی (FFMQ) در نمونه دانشجویی. ششمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان دانشگاه گیلان.
آقابابایی، ناصر.، فراهانی، حجت­الله.، تبیک، محمدتقی(1391). رابطه قدردانی از خدا با عامل­های شخصیت،بهزیستی و سلامت روانی. فصلنامه روانشناسی و دین، 5 (1): 115-132.
اکبری،محمداسماعیل.، نفیسی،ناهید و جمشیدی­فر،زهرا (1392). اثربخشی آموزش ذهن­آگاهی بر کاهش استرس ادراک شده در بیماران مبتلا به سرطان پستان. اندیشه و رفتار. 77 (27):7-16.
امینی، ابراهیم.، صیف، محمدحسن و رستگار، احمد (1396). عوامل مؤثر بر تاب­آوری تحصیلی دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی بوشهر. مجله آموزش در علوم پزشکی، 17 (33): 343-353.
حسین­زاده، الهه.، خدابخشی کولایی، آناهیتا (1396). ارتباط بین شوخ­طبعی و ذهن­آگاهی با اضطراب مرگ در سالمندان مرد مراجعه کننده به مرکز جهان­دیدگان شهرداری تهران منطقه هفت شهر تهران. فصلنامه سواد سلامت. 2(3)،186-177.
حق رنجبر، فرخ.،کاکاوند، علیرضا.، برجعلی، احمد و برماس، حامد، (1390). تاب­آوری و کیفیت مادران دارای فرزندان کم توان ذهنی. نشریه علوم رفتاری. 1(1): 177-187.
خشوعی، مهدیه (1388).  رابطه شوخ­طبعی با فشار روانی و سبک­های مقابله در دانشجویان دانشگاه. نشریه مطالعات آموزش و یادگیری، 1(56-2): 87 -102.
خشوعی، مهدیه؛ عریضی سامانی، حمیدرضا؛ آقایی،اصغر (1388). ساخت و اعتباریابی پرسش­نامه شوخ­طبعی (SHQ). فصلنامه پژوهشهای روان­شناختی. 12(1-2): 2-39
دهقانی، محمود.، جزایری، علیرضا (1387). مجموعه کتابچه­های مهارت­های زندگی، راهنمای تاب­آوری، نشر دانژه، تهران.
رحیمی ،سحر.، برجعلی، احمد و سهرابی، فرامرز (1394). اثربخشی مداخلات روانشناسی مثبت گرا بر تاب­آوری بیماران زن مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 1(3): 1-10.
سالاروند، ابراهیم.، رضاییان، حسین و حقانی، ابوالحسن (1394). نقش واسطه ای قدردانی معیار مرجع (شکرگزاری دینی) در رابطه بین قدردانی هنجار مرجع با رضایت از زندگی. اسلام و پژوهشهای روانشناختی،  1(3): 71-84.
صالحی­دوست، زهرا.، پیمان پاک، فائزه.، پاشایی، لیلا وحاتمی، حمیدرضا (1392). رابطه ی تاب آوری در برابر استرس با شوخ طبعی و امید به آینده در دانشجویان دختر. زن و مطالعات خانواده، 6(22): 99-115.
طباطبایی، محمدحسین. (1422 ق). المیزان فی تفسیرالقرآن، چاپ دوم، بیروت: الاعلمی.
قمرانی، امیر (1389). اثر بخشی آموزشی قدردانی بر امید، تاب آوری، خوش بینی و شادکامی نوجوانان شاهد و ایثارگرو نوجوانان غیرشاهد و ایثارگر. پایان نامه دکتری، دانشگاه اصفهان.
کاکاوند، علیرضا.، شمس اسفندآبادی، حسن.، عصمت، دانش و فالبی حاجیوند، رستم (1389).رابطه سبک­ های شوخ­طبعی دانشجویان با سلامت عمومی آن­ها. روانشناسی کاربردی. 4(2):32-43.
کیامنش، علیرضا. (1374). ارزیابی آموزشی. تهران: پیام نور.
کیانی، سعید (1389). رابطه هوش هیجانی، تاب آوری و سازگاری اجتماعی در دانشجویان شاهد جهت تبیین مدل سلامت روانی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی.
نصیری، محمد.، کارسازی ،حسین .، اسماعیل پور، فاروق و  بیرامی، منصور (1394). تاثیر معنی در زندگی، ذهن آگاهی و ناب آوری در شکوفایی دانشجویان. پژوهش نامه روانشناسی مثبت، 1(3): 21-32.
نیاکروئی،رستم­علی.، دوستی،یارعلی.، دهشیری، غلامرضا و حیدری، محمدحسن(1387). سبک­های شوخ طبعی، بهزیستی فاعلی و  هوش هیجانی در دانشجویان. فصلنامه روانشناسان ایرانی، 5(18): 159-169.
Abbott R, Whear R, Rodgers L, Bethel R, Coon J, Kuyken W, Stein K, Dickens CH. (2014) Effectiveness of mindfulness-based stress reduction and mindfulness based cognitive therapy in vascular disease: A systematic review and metaanalysis of randomized controlled trials. Psychosomatic Research.; 76:341-351.
Aghababaei, N., Farahani, H., Tebik, M. (2012). The relationship between appreciation of God and the factors of personality, well-being and mental health. Journal of Psychology and Religion, 5 (1): 115-132 (text in persian).
Ahmadvand, Z., Heidari Nasab, L., And Shaeiri, Mr (2012). Psychometric Properties of the Five-Dimensional Mindfulness Questionnaire (FFMQ) in Student Sample. 6th Seminar of Guilan University Mental Health Students (text in Persian).
Akbari, M., Ismail-Nafisi, N., Jamshidifar, Z(2013). The Effectiveness of Mindfulness Training on Perceived Stress Reduction in Breast Cancer Patients. Thoughts and behavior. 7(27): 16-16 (text in Persian).
Amini, E., Saif, M.H and Rastegar, A. (2017). Factors Affecting Students’ Academic Resilience at Bushehr University of Medical Sciences. Iranian Journal of Medical Education. 17: 343-353 (text in Persian).
Aranda, M.p, & et al, 2001, Stress, social support and coping as prediction of depressivesymptoms: gender differences among Mexican American, Social Work Research, v. 25 (3): 37-49.
Aydin Sünbüla,Z., Günerib,O. (2019). The relationship between mindfulness and resilience: The mediating role of self compassion and emotion regulation in a sample of underprivileged Turkish adolescents. Personality and Individual Differences.139:337–342.
Baer, R. A., Smith, G. T., Hopkins, J., Krietemeyer, J. & Toney, L. (2006) .Using self-report assessment methods to explore facets of mindfulness. Assessment, 13(1), 27-45.
Bauer, I. (2011). Making up for lost opportunities: The protective role of downward social comparisons for coping with regrets across adulthood. Personality and Social Psychology Bulletin, 37, 215-228.
Bhattacharyya,P., Jena,L., Pradhan,S.(2019). Resilience as a Mediator Between Workplace Humour and Well-being at Work: An Enquiry on the Healthcare Professionals. Journal of Health Management. 1–17
Cann, A., & Collette, C. (2014). Sense of humor, stable affect, and psychological well-being. Europe’s Journal of
Psychology, 10(3): 464–479.
Connor KM., Davidson JR. ( 2003) Development of a new resilience scalethe Connor-Davidson Resilience Scale  (CD-RISC). Depress Anxiety. 18(2):76-82.
Chau-kiu ,C ., Xiao Dong ,Y.(2012). Sojourn students’ humor styles as buffers to achieve resilience.  International Journal of Intercultural Relations. 36( 353–364).
Chen, C. (2016). The role of resilience and coping styles in subjective well-being among Chinese university students. Asia-Pacific Education Researche.25(3): 377-87.
Christopher, S. (2015). An introduction to black humour as a coping mechanism for student paramedics. Journal of Paramedic Practice. 7(12): 610–615.
Dehghani, M & Jazayeri, A (2008). Life Skills Booklet Collection, Resiliency Guide, Dangier Publishing: Tehran (text in persian).
Eley, D. S., Cloninger, C. R., Walters, L., Laurence, C., Synnott, R. & ;HWilkinson, D. (2013). The relationship between resilience and personality traits in doctors: Implications for enhancing well being.PeerJ, 1, e216.
Elahi,T.,Madah karani,s.z.,fathi ashtiani,A.,Salehi,J. (2017). Sense of Humor and Resiliency: Explanatory Components of Psychological Well-being. Int J Behav Sci. 2017; 11(1): 38-43.
Ellis, A. ( 2001). Overcoming Destructive Beliefs, Feelings and Behaviors, New York: promethus books.
Fredrickson, B. L. (2001). The role of positive emotions in positive psychology — The broaden-and-build theory of positive emotions. American Psychologist. 56: 218−226.
Ghamrani, A(2010). The Educational Effectiveness of Appreciation on the Hope, Resilience, Optimism, and Happiness of Witness and Sacrifice Adolescents of Uninsured and Sacrifice Adolescents.phd thesis. University of Esfahan (text in Persian).
Hagh Ranjbar, F., Kakavand, A Barjali, A & Barmas, H. (2011). Resiliency and quality of mothers with mentally retarded children. Journal of Behavioral Sciences. 1(1):177-187 (text in Persian).
Hosseinzadeh, elahe &  khodabakhshi kolaei, A (2017). The Relationship between Humor and Mindfulness with Death Anxiety in Male Elderly Referred to Tehran Municipality Visiting Center, Haft Shahr, Tehran. Journal of Health Literacy. 2 (3): 186-177 (text in Persian).
Galante,J., Géraldine Dufour, Maris Vainre, Adam P Wagner, Jan Stochl, Alice Benton, Neal Lathia, Emma Howarth, Peter B Jones.(2017). A mindfulness-based intervention to increase resilience to stress in university students (the Mindful Student Study a pragmatic randomised controlled trial . Lancet Public Health 2018. e72–8.
Kakavand, s., Esfand Abadi, H.,Danesh,e., Falbee Hajivand, R. (2010). Relationship between students' humor styles with their general health. Applied Psychology. 4(2): 32-43 (text in Persian).
 khramtsova, t., chuykova, s.(2016). Mindfulness and self-compassion as predictors of humor styles in US and Russia. Social psychology and society, 7(2): 93-108.
Kiamanesh, A (1995) Educational Evaluation. Tehran: Payam Noor (text in Persian).
Kiani, S. (2010) The Relationship between Emotional Intelligence, Resilience, and Social Cohesion in Control Students to Explain Mental Health Model. Master thesis. Allameh Tabatabaei University (text in Persian).
Krause, N (2006). Gratitude Toward God, Stress, and Health in Late Life. Research on Aging (http://online.sagepub.com.)28,163-183.
Krause, N., Linnea E., Powers, G & R. Hayward. (2012). Feeling grateful to God: A qualitative inquiry. Journal of Positive Psychology, 7(2): 119-130.
Kim, N. Y. (2011). Study on relationships among stress, social support, and life satisfaction of university students [MSc. thesis]. Seoul: Konkuk University.
Kimberly r.edwards. (2013). The role of humor as a character strength in positive psychology. A thesis submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree in Doctor of Philosophy. The University of Western Ontario.
Khoshouei,ms.,oreyzi samani,sh.,Aghaei,A. (2009). Construction and validation of sense of humor questionare. Psychological research. 12 (1-2): 2-39 (text of persian).
Khoshouei, M. (2009). The relationship of sense of humor with stress and coping styles in university students. Journal of Education and Learning Studies. 1(56-2): 87 -102 (text in Persian).
Kuiper,N.(2012). Humor and Resiliency: Towards a Process Model of Coping and Growth. Europe's Journal of Psychology.8(3): 475–49.
Martin, R. A. (2007). The psychology of humor: An integrative approach. Burlington, MA: Elsevier Academic Press.
McGhee, P. (2010). Humor: The lighter path to resilience and health. Indiana,Author House.
Nasiri, M.,  Kargaz, H., Ismail Pour, F & Birami, M .(2015). The Influence of Meaning on Life, Mindfulness, and Deliberation in Student Blossom. Journal of Positive Psychology Research, 1(3): 21-32 (text in Persian).
Niakroei, R., Dosti, Y., Dehshiri, Gh & Heydari, Mh (2008). Wit styles, subjective well-being, and emotional intelligence in college students. Quarterly Iranian Journal of Psychology, 5(18): 159-169 (text in Persian).
Ott,k-h.,schweizer,B. (2018). Does religion shape people’s sense of humour? A comparative study of humour appreciation among members of different religions and nonbelievers. European Journal of Humour Research 6(1): 12–35.
Pinquart. M. (2009). Moderating effects of dispositional resilience on association between hassles and Psychological distress. Journal of applied Developmental Psychology, 30(1): 53-60.
Pérez-Aranda,A.,  Angarita-Osorio, N., Feliu-Soler, A., Andrés-Rodríguez,.l , Borràs,xaviera. V.Lucianoab, Juan. (2019). Do humor styles predict clinical response to the MINDSET (MINDfulneSs & EducaTion) program? A pilot study in patients with fibromyalgia. Reumatología Clínica.in press. corrected proof, Available online.
Rahimi, S.,  Borjali, A & Sohrabi, F(2015). The Effectiveness of Positive Psychological Interventions on the Resiliency of Female Patients with Multiple Sclerosis. Positive Psychology Research Paper. First Year, 3rd consecutive issue 3: pp.1-1 (text in Persian).
Salarvand, E., Rezaeian, H & Haqqani, A. (2015). The Mediating Role of Reference Critical Appreciation (Religious Thanksgiving) in the Relationship between Reference Normal Appreciation and Life Satisfaction. Islam and Psychological Research. 1( 3): 71-84 (text in Persian).
Salehi Doost, Z. Peyman Pak, F. Pashaie, L. Hatami, H.r (2013). The Relationship between Resilience to Stress with Humor and Hope for the Future in Female Students. Woman and Family Studies, 6(22): 99-115 (text in persian).
Tabatabai, M.P. (1422 AH). Al-Mizan Fi Tafsir al-Quran, Second Edition, Beirut: Al-Aulmi (text in persian).
Thompson, R., W., Arnkoff, D. B., & Glass, C. R. (2011). Conceptualizing mindfulness acceptance as components of psychological resilience to trauma. Trauma, Violence & Abuse, 12(4): 220–235.
Thurber, C. A., & Walton, E. A. (2012). Homesickness and adjustment in university students. Journal of American College Health.60(5), 415-19.
Verplanken, B., & Fisher, N. (2014). Habitual worrying and benefits of mindfulness.  Mindfulness.5(5): 566–573.
Wallace, B. A., & Shapiro, S. L. (2006). Mental balance and well-being: Building bridges between Buddhism and western psychology. American Psychologist,  61(7), 690–701. 
Whisonant,R.D.(1998).The effects of humor on cognit ive learning in a  computer-based environment.Doctoral Disseration,Blac-Ksburg,Virginia State university.
Williams,F.Ch.(2001).Humor and the retention of lec ture material by student-athletes in A mentor information session..  Doctoral Disseration,Penmsylvania State University.
Yang Y., Liu, Y.,Zhang H, Liu, J .(2015). Effectiveness of mindfulnessbased stress reduction and mindfulness-based cognitive therapies on people living with HIV: A systematic review and meta-analysis. Nursing sciences; 2(3):283-294.
Zarottia, N., Povahb,C., Simpson,J. (2020). Mindfulness mediates the relationship between cognitive reappraisal and resilience in higher education students. Personality and Individual Differences.156:109-795. 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار