تبیین رابطه علم و دین براساس آراء علامه طباطبائی و دلالت‌های آن در تدوین روش‌های تدریس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شاهد ، تهران، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر تبیین رابطه علم و دین با توجه به آراء علامه طباطبایی و استنتاج دلالت های آن در تعیین روش های تدریس بوده است که در قالب دو سوال پژوهشی مطرح گردید : 1- رابطه علم و دین از منظر علامه طباطبایی چگونه رابطه ای است ؟ 2- دلالت های رابطه علم و دین از منظر علامه طباطبایی در تدوین روش های تدریس در چیست؟ این پژوهش به شیوه تحلیلی – استنتاجی انجام یافته و ابزار آن از نوع اسنادی می باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که: از نظر علامه علم و دین با یکدیگر تعامل دارند و معارف دین شامل اعتقادات ، اخلاق و احکام در بستر علم مطلق ظهور می یابند. سه روش بیان معارف دین( ارشاد مولوی، استدلال منطقی و کشف و شهود) از علم مطلق می باشند همچنین در سیر آفاقی و انفسی ، انسان از علوم تجربی ، استدلال منطقی و شهود بهره می برد.میزان یقینی بودن علم و معرفت بر اساس انطباق آن با واقعیت مشخص می گردد.بر این اساس روش های تدریس در تعلیم و تربیت شامل: روش تدریس حکمی به عنوان یک روش کلی ، روش سقراطی که مبتنی بر عقلانیت می باشد ، روش مباحثه و پرسش و پاسخ ، روش های مبتنی بر تجربه و آزمایش، روش تدریس مبتنی بر ادراک شهودی و نفی روش مبتنی بر حفظ می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

clarify the relationship between knowledge and religion with respect to the comments of allameh tabataba'i, and it's implications in the formulation of teaching methods

نویسندگان [English]

  • Hossein Jafarian 1
  • akbar rahnama 2
  • mohammad hasan mirza mohammadi 2
1 M.A student in Philosophy of Education, Shahed University, Tehran, Iran
2 Associate Professor of Philosophy of Education, Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the relationship between Knowledge and religion, according to the ideas of Allameh Tabatabaei and derive its implications for the attain ment methods of teaching . In the form of two research question was raised: (1) the relationship between Knowledge and religion from the viewpoint of Allameh Tabatabai How is the relationship? 2. The implications of the relationship between Knowledge and religion from the viewpoint of Allameh Tabatabaei in the appointment of teaching methods ? methds of This research is conceptual and documental analysis . The results suggest that the Knowledge and religion interact and religious are beliefs ethics and commandents. That all of them emergent in the context of absolute knowledge. Molavi direction logical reasoning and intiution are Three methods of presents of religious concepts. degree of certainty of religious knowledges based on adaptation with reality. Therefore methds of teaching in the field of religion are : wise based teaching Socratic method that it based on rationality controversy in the form of question and rebut. Furthermore experimental methods and methods of teaching based on intuitional perception and reject of memorization also are main methods of teaching that asserted by allameh tabatabaei.

کلیدواژه‌ها [English]

  • knowledge and religion
  • allameh Tabataba'i
  • implications
  • teaching methods
 آزادی، محسن (1391)، بررسی تطبیقی رابطه علم تجربی و دین در تفاسیر المیزان و المنار، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشگاه باقرالعلوم.
 الاوسی، علی (1381)، روش علامه طباطبائی در تفسیرالمیزان، ترجمه سیدحسین میرجلیلی، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل.
 پورحسن، قاسم و سلگی، مریم (1392)، بررسی دیدگاه علامه طباطبائی و شاگردان در مسأله علم، مجله علمی-پژوهشی فلسفه تحلیلی، دوره 10، شماره 1 (پیاپی 23)، بهار و تابستان 1392 (صفحات 53-83).
 جوادی‌آملی، تسنیم، تفسیر قرآن کریم، چاپ دوم، (1378)، قم: مرکز چاپ و انتشارات اسراء.
 لطفی، امیرعلی (1388)، تفسیر علمی از دیدگاه علامه طباطبائی، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم، سال اول، شماره 2- پاییز 1388.
 حسن‌زاده آملی، حسن (1380)، دروس معرفت نفس، قم: انتشارات نگین.
 خسروشاهی، سیدهادی (1437 هـ.ق)، بررسی‌های اسلامی، ج 2: 36.
 دائره‌المعارف طهور(1395). مدخل فیلسوفان اسلامی، کتاب بررسی های اسلامی(مجموعه مقالات و رسائل علامه طباطبایی. موسسه فرهنگی- هنری جام طهور، بازدید: 19/ 2/ 1398
دهخدا، علی‌اکبر  (1373)، لغت‌نامه دهخدا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران تهران (چاپ اول).
دهقانی و خاکپور (1393)، آسیب‌شناسی تفسیر علمی از دیدگاه علامه طباطبائی در تفسیر المیزان، مجموعه‌ی کنگره بین‌المللی فرهنگ و اندیشه شیعی.
 رشیدی، شیرین و همکاران (1396)، تبیین دیدگاه معرفت‌شناسی علامه و دلالت‌های آن در محتوا و روش‌های تربیتی، فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی بیست و پنجم، دوره جدید، بهار 1396، شماره 34.
 روحانی، محمدرضا و آشنا، حسام‌الدین (1390)، فلسفه حیات در فرهنگ شیعی معاصر، فصلنامه علمی-پژوهشی شیعه شناسی، سال نهم، شماره 34، تابستان 1390 (صص 179-214).
 شریفی، علی (1395)، بهره‌گیری علامه از یافته‌های مسلم علوم تجربی در تفسیر قرآن   (برگرفته از مصاحبه باایکناخبرگزاری بین‌المللی قرآن.
 شهیدی، شهاب (1394)، زبان دین از منظر علامه طباطبائی، مجله جاویدان خرد، دوره 12، شماره 28، پاییز و زمستان 1394 (صفحات 61-84).
 صابری، محمدکاظم (1385)، بررسی علم و دین از دیدگاه شهید مطهری، علامه طباطبائی و مهندس بازرگان، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، قم.
 صالحی، اکبر و یاراحمدی، مصطفی (1387)، تبیین تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه علامه طباطبائی، با تأکید بر هدف‌ها و روش‌های تربیتی، مجله تربیت اسلامی، دوره‌ی سوم، شماره 7، پاییز و زمستان 1387، صص 23 تا 50.
 طالب‌زاده، سیدحمید و همکاران (1393)، شرایط امکان علوم اجتماعی در فلسفه اجتماعی علامه طباطبائی در پرتو مقایسه تطبیقی با فلسفه اجتماعی کانت. مجله نظریه‌های اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 4، شماره 1، بهار و تابستان 1393 (صفحات 55-86).
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1380)، نهایه الحکمه، ترجمه و شرح علی شیروانی، قم: انتشارات الزهرا.
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1385)، اصول فلسفه و روش رئالیسم، تهران: انتشارات صدرا.
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1417 ق)، المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم.
 طباطبائی، محمدحسین (1390 هـ.ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ دوم.
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1391 هـ.ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، ج 5، قم: نشر اسماعیلیان.
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1389)، بررسی‌های اسلامی، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1387)، رسالت تشیع در دنیای امروز، قم: بوستان کتاب.
طباطبائی، سیدمحمدحسین (1387)، تعالیم اسلام، قم: بوستان کتاب
 طباطبائی، سیدمحمدحسین (1370)، المیزان فی تفسیر القرآن. ترجمه محمدجواد حجتی کرمانی، بیروت، موسسه العالمی للمبوعات، تهران: بنیاد فکری و علمی علامه طباطبائی (ترجمه 1367).
 طباطبائی، محمدحسین (1386)، تفسیرالمیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، 20 ج، چاپ بیست و سوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
 طباطبائی، محمدحسین (1387)، شیعه، تهران: موسسه فلسفی حکمت و فلسفه ایران.
 طباطبائی، محمد حسین (1363)، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی همدانی، تهران: مرکز نشر فرهنگی رجاء.
 طباطبائی، محمدحسین (1371)، بررسی‌های اسلامی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، جلد اول.
 طباطبائی، محمدحسین (1384)، روابط اجتماعی در اسلام، ترجمه محمدجواد حجتی کرمانی، تهران: انتشارات بعثت.
 عباسی‌مقدم، مصطفی و فلاح مرقی، محمد (1397)، معناشناسی و ملاک شناسی جدال احسن قرآنی، پژوهشنامه علوم قرآنی دانشگاه اصفهان، دوره 7، شماره‌ی یک، بهار و تابستان 1397، صص 45 تا 64.
 کشانی، مهدیه و نوروزی، رضاعلی (1389)، هستی‌شناسی از دیدگاه علامه طباطبائی و آثار و نتایج تربیتی آن، مجله حکمت و دوره ششم، شماره 22، تابستان 1389، صص 119-138.
 کشانی، مهدیه و نوروزی، رضاعلی (1388)، بررسی دیدگاه‌های هستی‌شناسی علامه طباطبائی و دلالت‌های تربیتی آن، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه اصفهان.
 کلانتری، عبدالحسین (1386)، معنا و عقلانیت در آرای علامه طباطبائی و پیتروینچ، قم: طه.
مرعشی، سیدمنصور و همکاران (1397)، بررسی تطبیقی تفکر اجتماعی در اندیشه علامه طباطبائی و لیپمن و استخراج دلالت‌های آن در بر نامه آموزش فلسفه به کودکان؛ به نقل از سایت: qaiie.ir به روز شده در تاریخ 31 می 2019.
مصلح، علی‌اصغر (1392)، ادراکات اعتباری علامه طباطبائی و فلسفه فرهنگ، تهران: روزگار نو.
 مطهری، مرتضی (1380)، حاشیه بر اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 2، تهران: صدرا.
مظفر، محمدرضا (1387)، منطق، ترجمه و اضافات علی شیروانی، پاورقی: غلامرضا ضیافتی و محسن غر ویان، قم: دارالعلم.
 همتی، عصمت و دهباشی، مهدی (1394)، نظام فکری علامه طباطبائی، عقل‌گرائی اعتدالی و ایمان‌ورزی خردمندانه. مجله حکمت معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره سوم، پاییز، 1394، صفحات 121-141.
Azadi, mohsen (2012) The comparative study of relation between science and religion in Al-Mizan and Al-Me nar interpretation, M.A thesis,  Bagherolololoum university.
alousi,ali ( 2002) method of Tabataba'i in the Al-Mizan interpreation, translated by seyeed Hussien Mir Jalili, Theran: Beinolmelal Publication
Pour Hassan, Ghasem and Solgi, Maryam ( 2013) The survey of allameh tabataba'i and his students In the science  Problem, Journal of analytical Philosophy, set or Period (10), Number ( successive CIY 23 ) spring and Summer  ,pp:53-83.
Javadi Amoli, Tasnim, Quran Karim interpretation (1999), Second Edition ,Qom :Esrra publication
LotFi Amir Ali(2009 ) Scientific interpretation  from Point of view tabataba'i, Research letter of Sciences  and Knowledge of Quran Karim First year, No 2, autumn (fall)
Hassan Zadeh Amoli, Hassan ( 2001 ) Lessens on self cognition, Qom Negin publication,
Khosrow Shahi, Seyyed Hadi ( 2016) Islamic Survies, Vol (2) P:36.
Tahoor Encyclopedia (2016)
Deh khoda, Ali Akbar (1994 ) Dictionary of Deh khoda, Theran: publication & interprise of  tehran university. (first print).
DehGhani & khak Poor( 2014 ) Pathology of scientific interpretation From Tabataba'i point of  view in the Al-Mizan Interpretation, Foul Papers of international Congress on shia cultures and thought.
Rashidi, Shirin and Colleagues( 2017) the explanation of epistemological view  points of tabataba'i in the Al-Mizan, on content and Educational methods. quartery of research in the Islamic Education problems, spring, N0,34.
Rouhani, Mohammad Reza & Hesamedin, Ashna ( 2011 ). Life Philosophy in the stream shiah -contemporary Culture, quarterly of Joarnal of Shiahlology, ninth Year, No, 34, Summer (1390),PP: 214-179
Sharifi, Ali (2016) Allameh exploitation from Fixed Findings of sciences in the Quran interpretation : ( Iqna), international Quran  news Agency
Shahidi, shahab (2015), religion language from :view point of tabataba'i, Journal of Javidan - Kherrad-Period (12), NO ,28 Autumn& winter:1394,pp:61-84.
Saberi,Mohammad kazem(2006).study of science& religion From viewpoint of shahid motahhari, Tabataba'i and Bazargan, M.A  Jameatol mosta faal Alamieh University. Thesis ,Qom:
Salehi, Akbar & YarAhmadi, Mostafa(2008) explanation of Islamic education from  viewpoint tabatabaee, with emphasis aims & Methods , Journal of  Islamic education third series ,autumn and Winter2008pp:23-50
Talebzadeh , seyyed Hamid & Colleagues (2014)the Feasibility condition of social sciences in the social philosophy of Tabataba'i on comparative it with kant s social philosophy,Journal of moslem thinkers , period (4),no,1,spring and education theories from viewpoint summer(1393), pp:55-86 thinkers, Period (4), No.1, Spling
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(2001). NahayatolHekmah , translated and comment by Ali shirvani, Qom:Alzahra publication.
Tabataba'i,Mohammad Huseein(2006) Principles of Philosophy and Realism method, first volume, Tehran: sadra publication.
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(1996),Almizan Interpretation of Quran Qom. Moderessin society (Fifth print)
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(2011)Almizan Interpretation of Quran, beirut :institute A'lalami , Lematbooat(second edition)
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(1970) Almizan Interpretation of Quran VOL(5) Qom Esmaelian publication .
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(2010) . Islamic surveis, collected from seeyed Hadi khosrow shahi. Qom:Daftar-e-e Tablighate- Eslami. Publication .
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien (2008) ,mission of Tashiou in the today world, Qom: boostan-e-eketab publication.
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(1999)Instructions of Islam Qom:bosstane ketab publication .
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(1991)Almizan,quran interpretation translated by Hojati-e-kermani,Mohammad Javad, beirut Alalami-Lelma tbooat, institute, Tehran thinkful and scientific Foundation(1988)
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(2007)Tafsir-e-Almizan or Almizan-Interpretation, Translated Mohammad Bagher Mossavi-e-Hamadani,VoL(20) Twenty three Edition ,Qom:Daftar-e- Entesharat-e-Eslami or Islamic publication office .
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(2008)shi'e Tehran: philosophical Institution of philosophy &wisdom of Iran.
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(1984)Almizan Interpretation ,translated by Mohammad Bagher Mossavi,Hamadani,Theran:Raja,cultural publication center.
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(1992)Islamic survives, Tehran:Islamic culture of publication center first vol.
Tabataba'i, Seeyed mohammad Hussien(2005)social Relations in Islam translated by Mohammad Javad Hojati-e- kermani, Tehran: B'essat publication.
AbbasiMoghaddam,Mostafa &fallah-e- Marghi, Mohammad(2018) semanticology and criterionology of Qurnic best debate, Journal of Qurnic sciences , Esfahan University series(7) vol (1),spring and summer (2018),pp:45-64.
keshani,Mahdieh& Nourozi,Reza Ali(2010) ontology from viewpoint of Tabataba'i & it's educational outcomes , Journal of wisdom , sixth series,vol,22,summer,(2010),pp:119-139.
keshani,Mahdieh& Nourozi,Reza Ali(2009)the study of ontological out looks of Tabataba'i & it's educational implications ,M.A thesis ,Esfahan University, Education and psychology faculty.
Kalantari,AbdolHussein(2007),meaning & nationality in the Ideas of Tabataba'i &  peter winch,Qom: Taha ,publication.
Marashi,seeyed Mansour & Colleagues (2018) the comparative study of social thought in the think of Tabataba'i & Lipman and it's Implications In the p4c program, narrated from:qaiie .ir in the 37 May,2019
Mosleh,Ali Asghar(2013)Tabatabaei's mentally perceptions & philosophy of culture  Theran:Rozegar-e- nou, publication.
Motahhari Morteza(2001) annotation on principles of philosophy & realism method.vol(2),Therani Sadra publication.
Mozaffar,Mohammad Reza(2008) logic, translated &added by Ali shirvani, Feuilleton by:ziafati,Gholamreza & Gharavian , Mohsen , Qom:DarolElm publication   
Hemmati,Esmat& Dehbashi , Mahdi(2015),Tabatabaei's thought system, moderationally Rationalism & wisely faithfulness ,Journal of contemporary wisdom , Sixth year , no,(3) , autumn2015;pp:121-141