سیر تحول برنامه های درسی در نظام آموزش عالی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 سازمان سنجش- کارشناس

2 دانشگاه شهید بهشتی

3 دانشگاه فرهنگیان

4 هیات علمی- شهید بهشتی

چکیده

چکیده:
هدف از انجام این پژوهش، تبیین سیر تحول برنامه های درسی در نظام آموزش عالی ایران بود. روش پژوهش کیفی از نوع تاریخی است که تلاش نموده با بهره گیری ازمنابع و مستندات در دسترس و مصاحبه با خبرگان حوزه برنامه درسی و حوزه آموزش عالی سیر تحول برنامه های درسی را در پنج بعد به مثابه فرایند، به مثابه نظام، به مثابه رشته تحصیلی، به مثابه حرفه و به مثابه دانش در دوره های عمل گرایی، مذهبی- فرهنگی، تمرکزگرایی، تمرکززدایی، اسلامی سازی، تحول در علوم انسانی با دیدگاهی تحلیلی نشان دهد. حوزه پژوهش کلیه متون، پژوهشهای انجام شده و اسناد مربوط به برنامه های درسی ونتایج حاصل از مصاحبه با مطلعین کلیدی حوزه آموزش عالی و حوزه برنامه درسی بود، ابزار مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات واستخراج بند ها مرتبط با موضوع پژوهش، فیش های تحقیق بودند که همه توسط محقق ساخته شدند،سپس داده های گردآوری شده از طریق تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که برنامه درسی در نظام آمروزش عالی تاکنون جهت گیری های متفاوتی را پشت سر گذاشته است. تجربه ایی که از دوره ها برنامه ریزی درسی دانشگاهی قبل و بعد از انقلاب اسلامی حاصل می شود گذار از نظام برنامه ریزی درسی نسبتا مستقل دردوره قبل ازانقلاب به نظام متمرکز افراطی بعد از انقلاب و در دوران فرهنگی-مذهبی وتمرکزگرایی و سر انجام به سمت واگذاری اختیارات نسبی برنا مه درسی در دوره تمرکززدایی می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The evolution of curriculum in Iran's higher education system

نویسندگان [English]

  • sayad mahdi kiaee jamali 1
  • korosh fathi vajargah 2
  • Nematollah Moosapoor 3
  • abasalt khorasani 4
1 Country Assessment Organization
2 Shahid Beheshti University
3 farhangian University
4 faculty- shahid bahshti
چکیده [English]

The purpose of this study was to explain the evolution of curriculum in Iran's higher education system The method of qualitative research is a historical type that has tried to use available resources and documentation and interviews with experts in the field of curriculum and higher education, the course of the development of curriculum in five dimensions as process, as a system, as an academic field , As a profession and as a knowledge in the periods of pragmatism, religious-cultural, centralization, decentralization, Islamicization, evolution in the humanities with an analytical view. The field of research was all texts, researches and documents related to the curriculum and the results of the interview with the key knowledge of the field of education and curriculum. And the tools used for collecting information and articles related to the subject matter were research files that were all made by the researcher. The results show that the curriculum has gone through different orientations in the excellent ambiance system. The experience gained from the courses of academic curriculum before and after the Islamic Revolution is the transition from a relatively independent curriculum during the pre-revolutionary period to a centralized extremist system after the revolution, in the cultural-religious period, and centralization, and to head toward the divestiture The relative authority of the curriculum is in the period of decentralization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Keywords: Curriculum
  • Higher Education Curriculum
  • Curriculum Orientation
  • higher education
----- (1359). اطلاعات (روزنامه). دوم اردیبهشت، صفحه 3.
ارکان‌زاده یزدی، سعید(1391). موج دوم تلاش برای دستیابی به علوم انسانی اسلامی، پرونده ماه، شماره55
باقر‌آبادی‌، فرامرز(1376). راه کارهای عملی اسلامی کردن دانشگاه‌ها‌، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی‌، سال اول‌، شمارۀ 2
بانشی‌، زینب (1389). راه کارهای اسلامی شدن دانشگاه‌ها از دیدگاه استادان دروس معارف اسلامی قم‌، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت وبرنامه ریزی آموزشی، دانشگاه قم
بذرافکن، مجید(1389).سوم تیر و انقلاب فرهنگی دوم، مجله برداشت اول، شماره 12
توسلی، غلام عباس (1378). ستاد انقلاب فرهنگی:چراغی که فروغ اندک داشت، لوح،1378،شماره 4
حاضری‌، محمد (1390).انقلاب فرهنگی، میزگرد باحضور حاضری،جمشیدی‌ها، احمدی، مجله حضور،شمارۀ 76
خان‌محمدی، کریم(1385)‌.فرایند اسلامی کردن دانشگاه‌ها در ایران با رویکرد سیاست گذاری فرهنگی، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی‌، سال دهم، شماره 31و 32
خلیلیخو، محمدرضا(1373). توسعه و نوسازی در دوره رضا شاه، تهران: جهاد دانشگاهی‌،دانشگاه شهید بهشتی.
دیبا واجاری‌، طلعت.، یمنی‌دوطس سرخابی، محمد.، عارفی، محبوبه و فردانش،‌ هاشم(1390). مفهوم پردازی الگوهای برنامه‌ریزی درسی آموزش عالی (تجربیات و دستاوردها)، فصلنامه پژوهش در برنامه‌ریزی درسی،8(2): 30.
روشن نهاد، مژگان(1382). انقلاب فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی، 7(17):
زراعت، عباس(1376)‌.راه کار‌های اسلامی کردن دانشگاه‌ها‌، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی‌، سال اول، شماره1
شمس‌آوری‌، پری (1356). پنجاه سال سلطنت دودمان پهلوی، مجله روان‌شناسی و علوم تربیتی(دانشگاه تهران)،شماره شانزده، بهار و تابستان
شورای عالی برنامه ریزی(1379). آیین نامة تفویض اختیاری برنامه‌ریزی درسی به دانشگاه‌ها، مصوب10/2/1379، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. 
فضل‌الهی، سیف‌اله و زمانی ده یعقوبی، سید رضا(1390)‌. راه کارهای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و اولویت‌بندی آن‌ها با رویکردی به دید‌گاه استادان دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم‌، فصل‌نامه معرفت در دانشگاه اسلامی‌، 15(1):119-142.
فتحی واجارگاه، کوروش و نوروززاده، رضا(1387). درآمدی بر برنامه‌ریزی درسی دانشگاهی، تهران: مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی، چاپ اول.
فتحی واجارگاه‌، کوروش(1393). سخنرانی در دومین کنفرانس بین‌المللی انجمن مطالعات برنامه درسی، دانشگاه آزاد اسلامی‌،واحد خوراسگان
فراستخواه، مقصود (1388). سرگذشت و سوانح دانشگاه در ایران: بررسی تاریخی آموزش عالی و تحولات اقتصادی‌،اجتماعی – سیاسی و فرهنگی مؤثر بر آن. تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
----- (1359)کیهان (روزنامه). هفدهم فروردین ماه‌، ص2.
گال، مردیت، بورگ، والتر، گال، جویس (1396). روش‌های تحقیق کمّی و کیّفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، تهران‌: سمت،جلد9.
گلکار،سعید (1386). بررسی رابطۀ نظام پهلوی و دانشگاه در ایران، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی، 11(9):
مروتی‌، سهراب(1376).از دانشگاه تا دانشگاه اسلامی، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی‌، 1(3).
محمدنژاد عالی زمین و همکاران (1382).گزارش ملّی آموزش عالی ایران، تهران: مؤسسه پژوهش برنامه‌ریزی آموزش عالی. 
مهرعلی زاده، یداله (1383) آیا اصلاحات آموزش عالی ایران در جهت تحولات جهانی شدن است؟ مجموعه مقالات همایش آموزش عالی و توسعة پایدار. جلد دوم.
مهرمحمدی، محمود(1387). تحلیلی بر سیاست کاهش تمرکز از برنامه‌ریزی درسی آموزش عالی ایران: ضرورت‌ها و فرصت‌ها، فصل‌نامه آموزش عالی ایران،1(3): 1-18.
نوایی‌،علی اکبر(1382)‌. پروژه اسلامی شدن دانشگاه‌ها و راه کارهای آن، فصل‌نامه دانشگاه اسلامی‌،1(18-19):
نوروززاده، رضا.، فتحی واجارگاه، کورش و نوه ابراهیم، عبدالرحیم (1385). وضعیت مشارکت دانشگاه‌ها در بازنگری برنامه‌های درسی مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی درسی‌، 42.
Barnett, R and Coate,K (2005). Engaging The Curriculum In Higher Education Mc Graw. Hill International.
Hicks, O.(2007). Curriculum In Higher Education In Australia Hello? In Enhancing Higher Education Theory And Scholar Ship, Proceedingof The Goth Herdsa Annual Confrance[Cd-Rom]
Johnson, B. and Christensen, L. (2012). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches. SAGE Publication, 625 p
Teichler, U. (2015). Higher Education Research ,International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, 10. 862-869.
Stark, J. S. and Lattuca, L. R. (1997). Shaping the college curriculum: Academic plans in action. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
Ardakanzade Yazdi, S. (2012). The Second Wave of Attempting to Achieve Islamic Human Sciences. parvandeh mahe, No, 55.
Banshi, Zainab. (2010). The Islamicization of Universities from the Viewpoint of the Teachers of Islamic Education Courses in Qom, Master Thesis for Management and Educational Planning. Qom University.
Baqer Abadi, F. (1997).The Scientific Methods of Islamicization of Universities. Journal of Islamic University, 1, No, 2.
Barnett, R. and Coate,K.(2005). Engaging The Curriculum In Higher Education. Mc Graw Hill International.
Bazrafkan, M. (2010). The Third of tir the Second Cultural Revolution. Journal of the First Consensus, No, 12.
Diba Vajjari, T. Yemenidozi Sorkhabi, M. Arefi, M. and Fardanesh, H. (2011). Conceptualization of the Patterns of Higher Education Curriculum Design (Experiences and Achievements). Quarterly Journal of Research on Curriculum Development, Eighth, 2( 30):.
------- (1980). ettelaat (newspaper). May 2, Page 3.
Fathi Vajargah, K. and Norouzadeh, R. (2008). Introduction to Academic Curriculum, Publisher: Institute for Research and Planning for Higher Education. First Edition, 2008.
Fathi Vajargah, k.(2014).Speech at the 2nd International Conference on Curriculum Studies. Islamic Azad University, Khorasgan Branch.
Fazlolahi, S. Zamani, Y. (2011). The ways of Islamicization of universities and their prioritization with the approach of the faculty members of Islamic Azad University of Qom. The Journal of Knowledge at Islamic University, 15th year, No, 1.
Frostkhah, M. (2009). History and Accidents of the University in Iran: A Historical Study of Higher Education and its Economic, Socio-Political and Cultural Consequences. Tehran: Rasa Cultural Service Institute.
Gall, M., Borg, W. and Gall, J. (2016). Qualitative and Quantitative Research Methods in Educational Sciences and Psychology. Tehran, Samte Publishing, Volume ,9.
Golkar, S. (2007). The Relationship between Pahlavi System and University in Iran. Islamic University, 11( 3).
hazeri, M. (2011). Cultural Revolution, Meeting attended , Jamshidi, Ahmadi, Journal hozor, No, 76.
Hicks,O.(2007). Curriculum In Higher Education In Australia Hello? In Enhancing Higher Education Theory And Scholar Ship , Proceedingof The Goth Herdsa Annual Confrance[Cd-Rom].
High Council for Planning. (2000). Optional Letter of Planning Curriculum to Universities approved by Ministry of Science, Research and Technology of 2000.
Johnson ,B. Christensen, L.( 2012). Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches. SAGE Publication, 625 p.
----- (1980).Kayhan. (newspaper). April 17, p,2.
Khalilikhoo ,M‌. (1991). Development and Renovation in the Reza Shah Period.Tehran, Shahid Beheshti University, Jahad Publication, First Edition.
Khan Mohammadi, K. (2006). The Process of Islamicization of Universities in Iran with the Cultural Policy Approach, Islamic Azad University, 10( 31 & 32):
Marouwati, S. (1997).from University to Islamic University. Journal Islamic University, 1( 3).
Mehralizadeh, Y. (2004). Are Iranian Higher Education Reforms Globalizing? Proceedings of the Conference on Higher Education and Sustainable Development. Volume II.
Mehrmohammadi, M. (2008).An Analysis of the Policy of Decreasing the Concentration of Iranian Higher Education Curriculum Planning: Needs and Opportunities. Higher Education in Iran - 1(3).
Mohammad Nezhad alizamin and colleagues. (2003). National Report on Higher Education in Iran, Tehran: Institute for Research Planning for Higher Education.
Nawai, A.(2003). The project of Islamicization of universities and its solutions. Journal of Islamic University, 1( 18 & 19).
Noorozzadeh, R. Fathi Vajargah, k. naveh abrahim,A. (2006). Status of universities participation in revision of curricula approved by the High Council for Planning.Quarterly Journal of Planning and Curriculum Review, No. 42.
Roshanh Nahad, M. (2003). Cultural Revolution in the Islamic Republic of Iran, Islamic University. seventh year, issue 17.
 Shamsarevi, P.(1977)‌.Fifty years of the reign of Pahlavi Dynasty. Journal of Psychology and Educational Sciences (University of Tehran), Number Sixteen, Spring and Summer.
Stark, J. S. & Lattuca, L. R. (1997). Shaping the college curriculum: Academic plans in action. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
Tavassoli, G. A. (1999). Headquarters of the Cultural Revolution: A Light That Was Blazing. lohe, 1999, No. 4
Teichler, U. (2015). Higher Education Research ,International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, 2nd edition, 10. 862-869.
Zerate, A. (1997). Islamicization Strategies of Universities. Journal of Islamic University, 1( 1).