مدل یابی علی خلاقیت: نقش سبک های تعامل معلم-دانش آموز و نیازهای بنیادی روانشناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه الزهراء(س)،تهران، ایران

2 استادیار دانشگاه الزهراء(س)،تهران، ایران

3 استادیار دانشکده علوم‌تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش واسطه ای نیازهای بنیادی روانشناختی بین سبکهای تعامل معلم و خلاقیت دانش آموزان می باشد. روش پژوهش، همبستگی از نوع تحلیل مسیر می باشد. جامعه آماری پژوهش، شامل دانش آموزان دختر پایه ی ششم دبستان منطقه یک شهر تهران بوده که نمونه ای به تعداد 250 نفر دانش آموز به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. دانش آموزان به پرسشنامه های خلاقیت عابدی(۱363)، نیازهای بنیادی روانشناختی دسی و ریان(2000) و سبکهای تعامل معلم و دانش آموز وبلز(1993) پاسخ دادند. قابلیت اطمینان هر یک از پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ و روایی پرسشنامه ها به کمک تحلیل عاملی در حد مطلوب گزارش شده است. یافته های حاصل از تحلیل مسیر که توسط نرم افزار لیزرل انجام شد، نشان داد که از میان سبکهای تعامل معلم، 4 مدل از برازش خوبی برخوردار بود که از میان آنها رابطه میان دو سبک قدرت و رهبری معلم و عدم اطمینان معلم با واسطه گری نیازهای روانشناختی دانش آموزان با خلاقیت، منفی و معنادار است و رابطه دو سبک درک و فهم و مسئولیت و آزادی با واسطه گری مؤلفه‌های نیازهای روانشناختی با خلاقیت مثبت و معنادار است. نتایج حاکی از آن بود که نیازهای بنیادی روانشناختی متغیر واسطه ای مناسب بین سبک های قدرت و رهبری معلم، عدم اطمینان معلم، درک و فهم و مسئولیت و آزادی از میان سبکهای هشت گانه تعامل معلم با خلاقیت دانش آموزان محسوب می شوند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The causal modeling of creativity: The role of teacher-student interaction styles and basic psychological needs

نویسندگان [English]

  • Fahime Rahmani Zahed 1
  • zahra hashemi 2
  • Zahra Naghsh 3
2 Assistant professor, Alzahra University
چکیده [English]

The purpose of this study was to investigating the mediatory role of the satisfaction of basic psychological needs in relationship between Teacher Interaction and students creativity. This study is a path analysis correlational research. Community of the research includes girl students of sixth-grade from second district of Tehran. Research sample was composed of 250 students who selected Randomly. Participates answered the Abedi creativity questionnaire (1363), Deci and Ryan's Basic Psychological Needs questionnaire (2000) and Questionnaire on Teacher Interaction (QTI) (Wubbels, 1993).Good Reliability (calculated by cronbach’s alpha) and validity (calculated by factor analysis)of every Questionnaires were obtained. The Results showed that four of eight Teacher Interaction’s types had good fitness models. The relationship between leading and uncertain types and creativity with mediatory of the satisfaction of basic psychological needs, was positive and significant and The relationship between understanding and responsibility/freedom types and creativity with mediatory of the satisfaction of basic psychological needs, was negative and significant. The Results indicate that the satisfaction of basic psychological needs is a convenient mediator variable for relationship between leading, uncertain, understanding and responsibility/freedom of eight types of Teacher Interaction and students creativity.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "basic psychological needs"
  • " teacher-Students interaction styles"
  • " creativity"

مراجع

آمابیل، ترزا( 1375). شکوفایی و خلّاقیّت کودکان، ترجمۀ حسن قاسم زاده، تهران: دنیای نو.
احمدیان، حسام(1388). بررسی رابطۀ نیازهای روانی بنیادین(خودمختاری، شایستگی، ارتباط) با خلّاقیّت در دانش‌آموزان مقطع پیش دانشگاهی شهرستان کامیاران. دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
البرزی محبوبه(1390). نقش باورهای فرزندپروری و نگرش مادران به تفکّر خلّاق بر خلّاقیّت کودکان. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان،9(2):7-24.
بشارت، محمد علی و رنجبر، الهه(1392). مقیاس ارضای نیازهای بنیادین روان‌شناختی: پایایی، روایی وتحلیلی عاملی. تهران: فصلنامةاندازهگیریتربیتی،4(14):147-168.
تورنس، پال.(‌1372). استعدادها و مهارت‌های خلّاقیّت و راه‌های آزمون و پرورش آن‌ها، ترجمۀ حسن قاسم‌زاده،تهران: نشر.
جان مشایخ، پری و برزیده، ام البنین‌(1389). بررسی تأثیر سبک رفتار رهبری معلم برخلّاقیّت دانش‌آموزان پایه چهارم و پنجم ابتدایی شهرستان کازرون. فصلنامه اندیشه‌های تازه در علوم تربیتی،3(2): 29-42.
حبیبی، آرش(۱۳۹۱). آموزش کاربردی لیزرل، تهران: پردازش.
حسینی، افضل‌السادات(1378). ماهیت خلّاقیّت و شیوه‌های پرورش آن، مشهد: آستان قدس رضوی.
خوشبخت، فریبا(1387). بررسی اثرات مدرسه، کلاس و ویژگی‌های دانش‌آموزان در تبیین عملکرد ریاضی و نگرش نسبت به تحصیل در مدارس ابتدایی: شواهد تجربی مدل اثربخشی آموزشی. پایان نامه دکتری شیراز: دانشگاه شیراز.
دفترچی، عفت و شیخ الاسلامی، راضیه (1389). رابطهبرآوردهشدننیازهایروان‌شناختیدرارتباطاتزناشوییبارضایتزناشوییدردانشجویان. پنجمین سمینار سراسری بهداشت روانی دانشجویان، تهران.
دوبونو، ادوارد(1376). تفکّر نوین، ترجمه ضیاء الدین رضاخانی، تهران: خجسته.
صالحی صدقیانی، جمشید و دهقان، نبی‌اله (1389). بررسی ارتباط ابعاد توانمندسازی روان شناختی با خلّاقیّت کارکنان. فصلنامه مطالعات کمّی در مدیریت.1(1):29-46.
عابدی‌، جمال (1372). خلّاقیّت و شیوه‌ای نو در اندازه‌گیری آن، تهران: پژوهش‌های روان‌شناختی.2(1-2):46-54.
مرادخواه، وحید و البرزی، محبوبه(۱۳۹4). رابطه بین جو یادگیری و آگاهی هیجانی در دانش‌آموزان دختر مقطعابتدایی. اولین کنگره ملی توانمندسازی جامعه در حوزه علوم اجتماعی روانشناسی و علوم تربیتی، تهران: مرکز توانمندسازی مهارت‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه
مرزیه، افسانه.، اژه‌ای، جواد.، حجازی، الهه و قاضی طباطبایی، سید محمود (1392). رابطۀ ابعاد سبک تدریس ادراک شده، انگیزش خودمختار و خلّاقیّت:ارائه مدل خلّاقیّت بر اساس نظریۀ خودتعیین‌گری، مجله روان‌شناسی معاصر،17(4):350-364.
میرکمالی، سید محمد و خورشیدی، عباس(1387). روش‌هایپرورشخلّاقیّتدرنظامآموزشی، تهران: یسطرون.
یازرلو، اعظم (1392).نقش معلم در پرورش خلّاقیّت دانش‌آموزان در دوره متوسطه از دیدگاه معلمان و دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد‌،دانشکده روان‌شناسی وعلوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی.
Albert. R. (2005). Evoluation of Human Intelligence, www.biology-online.org-IQ Creativity Learning. htm.
Amabile, T. (1983). Motivation and Creativity: Effects of motivational orientation on creative writers journal of   personality  and social psychology, 48: 393-399.
Barron, F. (1988). Putting creativity to work. in Sternberg, RJ (ed.) The Nature of Creativity. Cambridge, England: Cambridge Univ.
Chen, K.C. and Jang, S.J.(2010)." Motivation in online Learning. Testing a model of self - determination theory".  Journal of Computers in human behavior. 26: 741–752
Conti,R., Collins,M. and Picariello,M.L.(2001). The impact of competition on intrinsic motivation and creativity: considering gender, gender segregation role –orientation. Journal of personality and Individual Differences, 30:1273-1289.
Csikszentmihalyi, Mihaly. (1989). Social, culture, and person: a systems view of creativity. In Strenberg, R.J. The nature of creativity contemporary psychological perspectives combridge University press.
Deci, E. L. and Ryan, R. M. (2000). The "what" and "why" of goal pursuits:Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4): 227-268.
Do,Young choi. kun,Chang lee. and Seong,Wook chae.(2012). The effect of individual psychological characteristics on creativity revelation:Emphasis with psychological empowerment and intrinsic motivation.Brain Informatics. Lecture notes". In computer science volume. 7670,p:130-139.
Egan Toby Marshall (2005). Factors Influencing individual creativity In the Work Place: an Examination of Quantitative Empirical Research. Available: www//adh.Sagepub.Com/cgi/content.
Eric ,von Hippel (2005). Democratizing Innovation. Cambridge, MA: The MIT Press.
Gardner, H. (1993). Creating minds. New York: Basic Books.
Guardia, G. J., Deci, E. L. and Ryan, R. M. (2000). Within person variation in security of attachment: A self theory perspective on attachment, Need Fulfillment and wellbeing. Journal of personality and social psychology,79: 367-384.
Koestner. R., Ryan, R.M., Bernieri,F. and Holl.K. (1984). Setting limits on childrens behavior: The differential effects of controlling versas informational styles on Intrinsic Motivation and creativity. Journal of personality. 52(3):233-248
Lizarraga,M,L., Baquedano,M,T. and Closas,A.H.(2014). An explanatory model regarding the relationships between psychological traits and creativity.Anales de psicologia. 30.1,p:355-363.
Pintrich, P. and Schunk, D. (1996). Motivation in Education: Theory,Research, and Applications. Englewood Cliffs, NJ: Prentice- Hall
Renzulli, J.R. (1998). The three – ring conception of giftedness. In: S.M.Baum, S.M. Reis, and L.R. Maxfield (Eds.). Nurturing the gifts and talents of primary grade students. Mansfield Center, CT: Creative Learning Press.
Sheldon,K.M., Elliot,A.J., Kim,Y. and Kasser,T.(2001). What is satisfying event Testing 10 candidate psychological needs. Journal of personality and social psychology. 80:325-339
Torrance.E.P. (1990). Torrance Tests of creative thinking. Figural and verbal (A). Benserille, IL: scholastic testing service
Wallace, Belle. (2003).  Creativity  Some Definitions. The  Creative Personality. The Creative Classroom, In Gifted education International. 4: 63-73 , A.B Academic Publisher
Wubbles, T., Creton, H., Levy, J. and Hooymayers, H. (1993). The model for interpersonal behavior . in T. Wubbels., and J. Levy. (Eds), Do you know what you look like? Interpersonal relations in Education. London: The Flamer Press.
Yildrimi, A. (2010). Creativity in early childhood education program. Procedia social and behavior science. (9:1565-1575.
اندیشه های نوین تربیتی
دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 47
اردیبهشت 1397
صفحه 31-54

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار