بررسی رابطه‌ی شیوه‌های فرزندپروری والدین با انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی تربیتی دانشگاه الزهرا (س)

2 دانشیار گروه روان‌شناسی تربیتی دانشگاه الزهرا (س)، تهران

3 استادیار گروه روان‌شناسی تربیتی دانشگاه الزهرا (س)، تهران

چکیده

چکیده:
هدف ‌از این پژوهش مقایسه‌ی ارتباط شیوه‌های فرزندپروری والدین و انگیزش پیشرفت تحصیلی در مقاطع دبستان، دبیرستان دوره‌ی اول و دبیرستان دوره‌ی دوم بود. در این پژوهش جامعه‌ی آماری شامل کلیه‌ی دانش‌آموزان دختر شهر تهران بود که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای297 دانش‌آموز دختر به همراه مادرانشان انتخاب شدند. دانش‌آموزان به پرسشنامه‌ی انگیزش تحصیلی هارتر و مادران آنها به پرسشنامه‌ی شیوه‌های فرزندپروری بامریند پاسخ دادند. نتایج حاکی از آن بود که در مقطع دبستان، شیوه‌های فرزندپروری والدین نقش پیش‌بینی‌کننده‌ی معنی‌داری در انگیزش پیشرفت تحصیلی نداشت. در دبیرستان دوره‌ی اول، شیوه‌ی فرزندپروری مقتدرانه، نقش پیش‌بینی‌کننده‌ی معنی‌داری در انگیزش پیشرفت تحصیلی در بعد انگیزش درونی، و در دبیرستان دوره‌ی دوم شیوه‌ی فرزندپروری مستبدانه، نقش پیش‌بینی‌کننده‌ی معنی‌داری در انگیزش پیشرفت تحصیلی در بعد انگیزش بیرونی داشت. با توجه به مقدار  در دبیرستان دوره‌ی اول، شیوه‌های فرزندپروری والدین، 6/9 درصد از واریانس انگیزش درونی را تبیین می‌کند. در دبیرستان دوره‌ی دوم، شیوه‌های فرزندپروری والدین، 6/17 درصد از واریانس انگیزش بیرونی را تبیین می‌کند. در این پژوهش، ارتباط شیوه های فرزندپروری با انگیزش پیشرفت تحصیلی در دوره های تحصیلی گوناگون، متفاوت ‌بود. این نتایج لزوم توجه بیشتر دست اندرکاران آموزش و پرورش، مدارس و به تبع آن والدین، به مقوله ی شیوه های فرزندپروری کارآمد و متناسب با دوره ی تحصیلی دانش آموز برای بهبود انگیزش تحصیلی آنان را نشان می دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

the relationship between parental child-rearing styles and academic achievement motivation in girl students

نویسندگان [English]

  • fereshteh niksirat 1
  • molouk khademi ashkazari 2
  • zahra hashemi 3
1 graduated from Alzahra University
2 Assistant professor, Alzahra University
3 Assistant professor, Alzahra University
چکیده [English]

The purpose of this research was the developmental study of relationship between parental child-rearing styles and academic achievement motivation in various academic grades. To this study 297 girl student of Tehran schools and their mothers was selected by cluster sampling way (102 students from elementary school, 104 students from first session high school, and 91 students from second session high school). Harte's academic achievement motivation scale for students and Bumrind’s child-rearing styles questionnaire for their mothers were used. Analysis of the data showed the significant relationship between parental child-rearing styles (in Authoritative child-rearing style) and academic achievement motivation (in intrinsic motivation dimension) in first session high school. There was the significant relationship between Authoritarian child-rearing style and academic extrinsic motivation in second session high school. And there was none significant relationship between child-rearing styles and academic achievement motivation in elementary school students. In this research, it is concluded that the relationship between child-rearing styles and academic achievement motivation in the various academic grades, was different.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key Words: Academic Achievement Motivation
  • Intrinsic Motivation
  • Extrinsic Motivation
  • Child-rearing styles
  • and Various academic grades
استافورد، لورا و به‌یر، چری (1377). تعامل والدین و کودکان، ترجمۀ محمد دهگان پور، مهرداد خرازچی، تهران: رشد.
اعتصامی‌پور، راضیه (1383). بررسی و مقایسۀ سبک‌های شناختی دانش‌آموزان دبیرستان شهرستان جهرم در رابطه با شیوه‌های فرزندپروری و وضعیت اجتماعی- اقتصادی و فرهنگی خانواده، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س).
بال، ساموئل (1373). انگیزش در آموزش و پرورش، ترجمۀ سید علی اصغر مسدد، شیراز: دانشگاه شیراز.
برک، لورا (1390). روان‌شناسی رشد (از لقاح تا کودکی)، جلد 1، ترجمۀ یحیی سید محمدی، تهران: ارسباران.
 بحرانی، محمود (1388)، بررسی روایی و پایایی مقیاس انگیزش تحصیلی هارتر، مجلۀ مطالعات روانشناختی، 5(2):1-51.
بهشتی، زهرا (1391). شناسایی وضعیت برانگیختگی و عامل‌های مؤثر بر آن در آموزندگان پایۀ پنجم دبستان، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا (س).
پارسا، محمد (1376). روان‌شناسی انگیزش و هیجان، تهران: سخن.
     پارسونز، ریچارد.، هینسون، استفان لوئیس و ساردو براون، دیبورا (1385). روان‌شناسی تربیتی، تحقیق،  تدریس، یادگیری، ترجمۀ حسن اسدزاده و حسین اسکندری، تهران، عابد.
پورعبدلی، محمد.، کدیور، پروین و همایونی، علیرضا (1387). ارتباط بین شیوه‌های فرزندپروری مادر و فرزندپروری ادراک شده با مکان کنترل و خودپندارۀ فرزندان، دانش و پژوهش در روان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی خوراسگان (واحد اصفهان)، 37، 127-28.
پینتریچ، پال آر؛ شانک، دیل اچ (1390). انگیزش در تعلیم و تربیت، نظریه‌ها، تحقیقات، و کاربردها، برگردان مهرناز شهرآرای، تهران: علم.
تمنایی فر، محمدرضا؛ و گندمی، زینب (1390). رابطة انگیزش پیشرفت باپیشرفت تحصیلی دردانشجویان، فصلنامه راهبردهای آموزش، 4(1): 19-15.
تنهای رشوانلو، فرهاد (1387). رابطۀ ادراک از سبک فرزندپروری با پیشرفت تحصیلی: نقش واسطه‌ای انگیزش تحصیلی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
حجازی، الهه؛ تنهای رشوانلو، فرهاد (1388). ارتباط ادراک از سبک فرزندپروری والدین با انگیزش تحصیلی وپیشرفت‌تحصیلی، دوماهنامه ‌علمی-پژوهشی ‌دانشور رفتار، تربیت و اجتماع، دانشگاه شاهد، 39 (16).
حسن پور قره چال، جیران (1389). بررسی رابطۀ سبک‌های فرزندپروری، وجدان تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی با پیشرفت تحصیلی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
حسن زاده، رمضان (1381)، رابطۀ بین انگیزش (درونی- بیرونی) منبع کنترل (درونی-بیرونی) و پیشرفت تحصیلی، نشریة نوآوری‌های آموزشی، 2 (1).
خانجانی، زینب.، اسماعیلی انامق، بهمن و غلام‌زاده، مجتبی (1391)، نقش شیوه‌های فرزندپروری در پیش‌بینی افکار اضطرابی و علائم وسواس فکری و عملی نوجوانان، مجلۀ علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد،1(20): 48-39.
خونساری، فرزانه (1375). بررسی رابطۀ جو عاطفی خانواده با انگیزش پیشرفت دانش‌آموزان دختر سال اول دبیرستان‌های منطقه 3 شهر تهران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
خیر، محمد.، حسین چاری، مسعود و بحرانی، محمود (1391)، رابطۀ سوگیری‌های خودکارآمدی ریاضی با انگیزش، عواطف، و عملکرد تحصیلی در دانش‌آموزان دورۀ راهنمایی شهر شیراز، فصلنامۀ روان‌شناسی تربیتی، 24(8): 166-143.
درزی رامندی، اعظم (1390). بررسی رابطۀ مهارت‌های اجتماعی و انگیزۀ پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دختر و پسر دورۀ متوسطه، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س).
دلشاد، پیاب، مهدی‌زاده و حسین، اسلام پناه، مریم (1390)، ‌‌تأثیر نقشه‌های مفهومی طراحی شده به وسیلۀ رایانه بر میزان یادگیری، یادداری، و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، فصلنامۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی،‌2 (2): 139-115.
راهب، غنچه (1389). الگوی آموزشی برای بهبود انگیزۀ آموختن، تهران: دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
سانتراک، جان دبلیو (1387). روان‌شناسی تربیتی، ترجمۀ شاهده سعیدی، مهشید عراقچی، و حسین دانشفر. تهران: رسا.
سانتراک، جان (1390). زمینۀ روان‌شناسی، ترجمۀ مهرداد فیروزبخت،، تهران: رسا.
سیف، علی اکبر (1388). روان‌شناسی پرورشی نوین، روان‌شناسی یادگیری و آموزش، تهران: دوران.
شکاری کاشانی، زهرا.، ابراهیم دماوندی، مجید و کرمی گزافی، علیرضا (1389). ‌‌تأثیر روش یادگیری در حد تسلط در نگرش، عملکرد و انگیزش درونی دانش‌آموزان دختر دبیرستانی در یادگیری مفاهیم شیمی،فصلنامۀ اندیشه‌های نوین تربیتی، 2(6): 171-155‌.
فرانکن، رابرت (1388). انگیزش و هیجان، ترجمۀ حسن شمس اسفندآباد، غلامرضا محمودی، سوزان امامی پور، تهران: نی.
فهیم‌زاده، صدیقه (1381). بررسی ‌‌تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی بر انگیزش پیشرفت دانشجویان دانشگاه اراک، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س).
طالبی، هوشنگ.، عابدی، احمد و صدرزاده، امید (1391)، ساخت و اعتباریابی مقیاس سنجش انگیزه تحصیلی دانشجویان دورۀ کارشناسی دانشگاه اصفهان بر اساس نظریۀ خودمختاری، رویکردهای نوین آموزشی، پیاپی15، 1 (7): 153-137.
عابدی، احمد؛ و عریضی، حمیدرضا (1384)، بررسی رابطۀ انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه شهر اصفهان با ویژگی‌های خانوادگی آن‌ها، فصلنامه خانواده پژوهی، 2 (1): 147-139.
عابدی، احمد.، عریضی، حمیدرضا؛ و سبحانی‌نژاد، مهدی (1384). بررسی رابطۀ انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه شهر اصفهان با ویژگی‌های شخصیتی آنها،دوماهنامه ‌علمی-پژوهشی ‌دانشور رفتار، دانشگاه شاهد، 12 (12)‌: 38-29.
غلامعلی لواسانی، مسعود؛ کیوان زاده، محمد؛ و کیوان زاده، هدیه (1386). رابطۀ فعالیت تحصیلی، انگیزه پیشرفت، هوش هیجانی و متغیرهای بافتی با پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، مجله روانشناسی و علوم تربیتی، 1 (37): 99-123.
کدیور، پروین (1385). روان‌شناسی تربیتی، تهران: سمت.
کدیور، پروین (1386). روان‌شناسی یادگیری، تهران: سمت.
گال، مردیت؛ گال، جویس؛ و بورگ، والتر (1393). روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان شناسی، جلد 1، ترجمۀ احمدرضا نصر و همکاران، تهران: دانشگاه شهیدبهشتی وسمت.
مال احمدی، احسان (1389). الگوی علی روابط بین سبک‌های فرزندپروری ادراک شده، اهداف پیشرفت، خودکارآمدی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در دانشجویان، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
مرادیان، جلال.، عالی پور، سیروس و شهنی ییلاق، منیجه (1393)، رابطة علی بین سبک‌های فرزندپروری و عملکرد تحصیلی با واسط‌ۀ خودکارآمدی تحصیلی و انگیزه پیشرفت در دانشجویان، روانشناسی خانواده، 1(‌1): 63-74.
مهدوی غروی، مریم.، خسروی، معصومه و نجفی، محمود (1391). رابط‌ۀ اضطراب امتحان، کمالگرایی، و انگیزش پیشرفت با پیشرفت تحصیلی، فصلنامة اندیشه‌های نوین تربیتی،3(8): 31-50‌.
نجفی، محمود.، دهشیری، غلامرضا.، محمدی فر، محمدعلی.، دبیری، سولماز و جعفری، نصرت (1394)، نقش متغیرهای کارایی خانواده، حرمت خود، خودکارآمدی و شخصیت در پیش‌بینی انگیزش پیشرفت تحصیلی، فصلنامة اندیشه‌های نوین تربیتی، 2(11): 9-31.
نوحی، سیما.، حسینی، سیدمرتضی.، رخساری زاده، حمید.، صبوری، امین و علیشیری، غلامحسین (1391). بررسی انگیزه پیشرفت ورابط‌ۀ آن با موفقیت تحصیلی در دانشجویان رشته‌های پزشکی،پرستاری وخدمات درمانی دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا... (عج)، مجله طب نظامی، 3(‌14):200-204.
یوسفی، علیرضا.، قاسمی، غلامرضا و فیروزنیا، سمانه (1388). ارتباط انگیزش تحصیلی باپیشرفت تحصیلی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، مجله ایرانی آموزش درعلوم پزشکی، 9(1).
Bell, D. A. (2013). Types of home schools, and need- support for achievement motivation, PhD dissertation, Temple University.
Gonzalez-dehass, A. r., Willems, P.p.& Doan Holbein, M. (2005). Examining The relationship between parental involvement and student motivation, Educational psychology review , 17( 2): 99- 123.
Gottfried, A. e., Fleming, J. S.& Gottfried, A. W. (2001). Continuity of academic intrinsic motivation from childhood through late adolescence: A longitudinal study, Journal of educational psychology, 93(1 ): 3-13.
Grolnick, W. S. & Ryan, R. M. (1989). Parent styles with childrens self-regulation and competence in school, Journal of educational psychology, 81(2): 143-154. 
Shekhar, C. & Devi, R. (2012). Achievement motivation across gender and different academic majors, Journal of Educational and Developmental psychology, 2( 2): 105-109.
Spera, Ch. (2005). A review of the relationship among parenting practices, parenting styles, and adolescent school achievement, Educational psychology review, 17(2): 125-146.
Spera, Ch. (2006). Adolescents’ Perceptions of Parental Goals, Practices, and Styles in Relation to Their Motivation and Achievement, Journal of early adolescence, 26(4): 456-490.
Lepper, M. R., Henderlong corpus, J. S. & Iyengar, Sh. (2005). Intrinsic and extrinsic motivational orientations in the classroom: Age Differences and Academic correlates, Jornal of educational psychology,97(2): 184-196.