کمیت و کیفیت تولید علم در دانشگاه‌ها‌ی ایران

نویسندگان

چکیده

سنجش و مقایسه کمی و کیفی انتشارات علمی دانشگاه‌ها در قالب گروه‌های دانشگاهی از شیوه‌های بسیار مفید برای ارزیابی نسبی تولیدات علمی این گروه‌ها، بر مبنای امکانات و فرصت‌های موجود است. به همین منظور و در جهت ارتقاء سطح کیفی تحقیقات علمی در دانشگاه‌ها، پژوهش حاضر انتشارات علمی دانشگاه‌های ایران در پایگاههای استنادی Web of Science ISI را در یک دوره ده ساله (1997-2006)، بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی علم سنجی(انتشارات، استنادات، عامل اثرگذار، درصد مدارک استناد شده) در قالب سه گروه (دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر دانشگاه‌ها) مقایسه و بررسی کرده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه پژوهش را کل دانشگاه‌های ایران تشکیل داده است، که در پایگاه‌های استنادی مؤسسه اطلاعات علمی (ISI) انتشارات علمی داشتند. نمونه گیری بر مبنای تحقیقات گارفیلد، به صورت قضاوتی غیر احتمالی بوده و 64 دانشگاه را شامل شده است که حداقل 25 تولید علمی در این دوره زمانی در پایگاه‌های استنادی (نمایه استنادی علوم، نمایه استنادی علوم اجتماعی، نمایه استنادی هنر و علوم انسانی) داشته اند. داده‌های لازم از طریق ابزار تحلیلی پایگاه‌های مذکور گردآوری شده و به روش آمار توصیفی و استنباطی و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS نسخه 13، تجزیه و تحلیل شد.
یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که گروه‌های دانشگاهی نام برده بر مبنای شاخص کمی تولید و شاخص کیفی استناد تفاوت معنی داری ندارند و این درحالی است که بر مبنای شاخص‌های کیفی عامل اثرگذار و درصد مدارک استناد شده، دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم،. . . نسبت به دانشگاه‌های وابسته به وزارت بهداشت،. . . در وضعیت مطلوب‌تری قرار دارند. نتایج رتبه بندی دانشگاه‌ها نیز نشان می‌دهد که اغلب دانشگاه‌های برتر بر مبنای هر 4 شاخص از دانشگاه‌های وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هستند. در بخش رتبه بندی دانشگاه‌ها، یافته‌ها بیان‌کننده آن است که رتبه بندی دانشگاه‌ها بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی نتایج متفاوتی دارد و دانشگاه‌های شیراز، صنعتی اصفهان و تبریز تنها دانشگاه‌هایی هستند که درفهرست دانشگاه‌های برتر بر مبنای هر 4 شاخص حضور دارند. متفاوت بودن نتایج ارزیابی دانشگاه‌ها بر مبنای شاخص‌های کمی و کیفی علم سنجی، چه درسطح فردی و چه درسطح گروه‌های دانشگاهی لزوم توجه به هردو بعد شاخص‌ها را در ارزیابی‌ها روشن می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The quantity and quality of knowledge produced in Iranian universities

نویسندگان [English]

  • Saeedeh Ebrahimi
  • Zaheer Hayaatee
چکیده [English]

Quantitative and qualitative comparisons of the scientific publications by different departments at universities can be a very useful approach to the evaluation of these departments\' scientific production based on their facilities, and the opportunities that may be available to them. To this end, and with the goal of improving the quality of university research, 64 Iranian universities with minimum 25 scientific products during the ten year period of 1997-2006, in 3 groups of affiliation (Ministry of Science, Ministry of Health, and independents), were selected and their scientific production was compared. The comparison was in terms of the number of publications, the extent of impact, and percentage of citations. Although the results show no significant difference between the three groups of universities in terms of both the quantitative and qualitative indices, those affiliated with the Ministry of Science are superior to those affiliated with the Ministry of Health in both the impact factor and the number of citations. The ranking of the universities indicates that the top four universities, superior in all indices, are Shiraz University, Technology University of Isfahan, and University of Tabreez, all of which are affiliated with the Ministry of Science. The differences observed calls for attention to both quality and quantity of scientific publications in Iranian universities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iranian Universities
  • quantity and quality indices
  • impact factor
  • citation index