اثربخشی آموزش مهارت‌های ارتباطی به مادران بر سازگاری اجتماعی، پرخاشگری و پیشرفت تحصیلی فرزندانشان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه الزهرا (س)

2 استاد دانشگاه خوارزمی

3 دکترای روانشناسی دانشگاه تهران

4 کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه تهران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش مهارت­های ارتباطی به مادران بر سازگاری اجتماعی، پرخاشگری، و پیشرفت تحصیلی فرزندان انجام گرفت. جامعه آماری شامل  50 نفر از مادران دانش­آموزان دختر مقطع دبیرستان شهر تهران بودند که به روش نمونه­گیری خوشه­ای انتخاب و با گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند. پس از انتخاب نمونه، برنامة آموزش مهارت­های ارتباطی با رویکرد شناختی­ـ رفتاری گروهی( به مدت 10 جلسه­، یک روز در هفته و هر جلسه به مدت 3 ساعت) برای مادران گروه آزمایشی اجرا شد. دانش­آموزان هر دو گروه، مقیاس سازگاری اجتماعی و پرسشنامة پرخاشگری را در دو مرحلة پیش و پس­آزمون تکمیل کردند و نمرات معدل تحصیلی دانش­آموزان در نیمة اول و دوم سال تحصیلی ثبت شد. داده­های حاصل با روش تحلیل کواریانس و اندازه­گیری مکرر تحلیل شدند. نتایج نشان داد که برنامة مداخله بر هر سه متغیر تأثیر معنی­دار داشته است. بنابراین، می­توان گفت آموزش مهارت­های ارتباطی به مادران باعث بهبود سازگاری اجتماعی، پرخاشگری، و پیشرفت تحصیلی فرزندان می­شود. پیشنهاد می­شود آموزش مهارت­های ارتباطی در مدارس مدّ نظر قرار گیرد و اثربخشی آن بر والدین و دانش­آموزان بررسی شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of Communication Skills Training of Mothers on Social Adjustment, Aggression and Academic Achievement of their Children

نویسندگان [English]

  • Simin Hoseinian 1
  • Mohamadreza Behrangi 2
  • Sogand Ghasemzadeh 3
  • Tayebe Taziki 4
چکیده [English]

The present study aimed at investigating the effectiveness of communication skills training of mothers on social adjustment, aggression and academic achievement of their children. The sample included 50 mothers of high school students in Tehran who were selected by cluster sampling and randomly assigned to control and experimental groups. The communication skills training of mothers consisted of 10 sessions (one session per week, each session lasting 3 hours), based on cognitive behavioral approach. Students were assessed through the use of social adjustment scale and the aggression questionnaire as pre- and post-tests. Also their GPA (Grade Point Average) in the first and second semester were recorded for assessing their academic achievement. The Data was analyzed using repeated measures analysis of covariance. The results indicated the significant difference of the three variables. So we can say that communication skills training for mothers improved social adjustment and academic achievement of children and decreased their aggression. It is suggested that schools consider the importance of communication skills training and its effectiveness on both parents and students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • communication skills
  • social adjustment
  • Aggression
  • Achievement

مراجع

خجسته­مهر، رضا.، عباس­پور، ذبیح­الله.، گرایی، امین و کوچکی، رحیم(1391). تأثیر برنامه موفقیت تحصیلی بر عملکرد و خودپنداره تحصیلی، نگرش نسبت به مدرسه، یادگیری شیوه موفقیت در مدرسه و سازگاری اجتماعی دانش­آموزان. مجله روان­شناسی مدرسه، 1(1)، 27-45.
درتاج، فریبرز.، اسدزاده، حسن و اسدالله، مصائبی(1388) تأثیر آموزش مهارت‌های کنترل خشم بر پرخاشگری و سازگاری اجتماعی دانش­آموزان پسر 15-12 ساله. فصلنامه روان‌شناسی کاربردی، 3(4)، 72-62.
سامانی، سیامک‌(1386). بررسی پایایی و روایی پرسش‌نامه پرخاشگری باس و پری. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 4، 359-365.
صادقی، احمد.، احمدی، احمد و عابدی، محمدرضا(1381). بررسی اثربخشی آموزش گروه مهار خشم به شیوه عقلانی ـ رفتاری ـ عاطفی بر کاهش پرخاشگری. مجله روانشناسی، 6(21)،52-62.
طولابی، زینب.، صمدی، سعید و مطهری‌نژاد، فاطمه(1392). بررسی نقش میانجی عزت نفس و خودکارآمدی در رابطه بین سبک زندگی اسلامی و سازگاری اجتماعی جوانان شهر مشهد. فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی جوانان، 3(9)، 115-132.
عسگری، پرویز و روشنی، خدیجه(1391). مقایسه هوش فرهنگی، هوش هیجانی، سازگاری فردی ـ اجتماعی دانشجویان زن و مرد دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، 3(12)، 49-63.
عطارخامنه، فاطمه و سیف، علی اکبر(1388). تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری مطالعه فرا شناختی بر انگیزش وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان. پژوهشنامه مطالعات روانشناسی تربیتی ،9، 57-74.
عطاری، یوسفعلی.، شهینی­ییلاق، منیجه.، بشلیده، کیومرث و کوچکی، عاشورمحمد(1384). بررسی تأثیر آموزش گروهی مهارت‌های اجتماعی در سازگاری فردی  ـ اجتماعی نوجوانان بزهکار در شهرستان گنبد کاووس. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 12(3)، 25-46.
علی‌بخشی، سیده‌زهرا و زارع، حسین(1389). اثربخشی آموزش خود تنظیمی یادگیری و مهارت های مطالعه بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان. روان‌شناسی کاربردی، 4(3)، 69-80.
فتی، لادن و کاظم‌زاده عطوفی، مهرداد(1385). مهارت حل مسئله. تهران: دانژه.
فتی، لادن و موتابی، فرشته(1385). مهارت روابط بین‌فردی مؤثر. تهران: دانژه.
Arai, T., Tominaga, O., Seikai, T., & Masuda, R. (2007). Observational learning improves predator avoidance in hatchery-reared Japanese flounder Paralichthys olivaceus juveniles. Journal of Sea Research, 58(1), 59-64.
Aslam, M., & Kingdon, G. (2011). What can teachers do to raise pupil achievement?. Economics of Education Review, 30(3),559-574.
Baer, S., & Garland, E.J. (2005). Pilot Study of Community-Based Cognitive Behavioral Group Therapy for Adolescents With Social Phobia. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 44(3), 258-264.
Barrantes-Vidal, N., Lewandowski, K.E., & Kwapil, T.R. (2010). Psychopathology, social adjustment and personality correlates of schizotypy clusters in a large nonclinical sample. Schizophrenia Research, 122(1–3), 219-225.
Bossaert, G., Doumen, S., Buyse, E., & Verschueren, K. (2011). Predicting children's academic achievement after the transition to first grade: A two-year longitudinal study. Journal of Applied Developmental Psychology, 32(2), 47-57.
Boyle, S., Allan, C., & Millar, K. (2004). Cognitive-behavioural interventions in a patient with an anxiety disorder related to diabetes. Behaviour Research and Therapy, 42(3),357-366.
Courtwrigh, D.T. (2008). Gender imbalances in history: causes, consequences and social adjustment. Reproductive BioMedicine Online, 16(1), 32-40.
Grunebaum, M.F., Galfalvy, H.C., Mortenson, L.Y., Burke, A.K., Oquendo, M.A., & Mann, J.J. (2010). Attachment and social adjustment: Relationships to suicide attempt and major depressive episode in a prospective study. Journal of Affective Disorders, 123(1–3), 123-130.
Hamamci, Z. (2006). Integrating psychodrama and cognitive behavioral therapy to treat moderate depression. The Arts in Psychotherapy, 33(3), 199-207.
Hedman, E., Mortberg, E., Hesser, H., Clark, D.M., Lekander, M., Andersson, E., & Ljotsson, B. (2013). Mediators in psychological treatment of social anxiety disorder: Individual cognitive therapy compared to cognitive behavioral group therapy. Behaviour Research and Therapy, 51(10), 696-705.
Huang, C .(2011). Self-concept and academic achievement: A meta-analysis of longitudinal relations. Journal of School Psychology, 49(5), 505-528.
Kazdin, A.E., Marciano, P.L., & Whitley, M. (2005). The therapeutic alliance in cognitive behavioral treatment of children referred for oppositional, aggressive, and antisocial behavior. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73, 726-730.
Leahey, T.M., Crowther, J.H., & Irwin, S.R. (2008). A Cognitive-Behavioral Mindfulness Group Therapy Intervention for the Treatment of Binge Eating in Bariatric Surgery Patients. Cognitive and Behavioral Practice, 15(4), 364-375.
Lemerise, E.A., Gregory, D.S., & Fredstrom, B.K .(2005). The influence of provocateurs’ emotion displays on the social information processing of children varying in social adjustment and age. Journal of Experimental Child Psychology, 90(4),344-366.
Li, L., Xiong, L., Zhang, S., Yu, Q., & Chen, M. (2014). Cognitive–behavioral therapy for irritable bowel syndrome: A meta-analysis. Journal of Psychosomatic Research, 77(1), 1-12.
Luo, W., Paris, S.G., Hogan, D., & Luo, Z.(2011). Do performance goals promote learning? A pattern analysis of Singapore students’ achievement goals. Contemporary Educational Psychology, 36(2), 165-176.
Mataix-Cols, D., Cowley, A.J., Hankins, M., Schneider, A., Bachofen, M., Kenwright, M., Gega, L., Cameron, R., & Marks, I.M. (2005). Reliability and validity of the Work and Social Adjustment Scale in phobic disorders. Comprehensive Psychiatry, 46(3),223-228.
McWayne, C., & Cheung, K. (2009). A picture of strength: Preschool competencies mediate the effects of early behavior problems on later academic and social adjustment for Head Start children. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(3), 273-285.
Olofintoye, T.T. (2008) Integrated classrooms and the psycho-social adjustment of students with hearing impairment and the hearing. International Journal of Sustainable Development, 1(2), 8-14.
Polat, F. (2003). Factors affecting psycho-social adjustment of deaf students. Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 8(3), 325-339.
Pinkham, A.E., Gloege, A.T., Flanagan, S., & Penn, D.L. (2004). Group cognitive-behavioral therapy for auditory hallucinations: A pilot study. Cognitive and Behavioral Practice, 11(1), 93-98.
Ricca, V., Castellini, G., Mannucci, E., Sauro, C.L., Ravaldi, C., Rotella, C., & Faravelli, C.(2009). Comparison of individual and group cognitive behavioral therapy for binge eating disorder. A randomized, three-year follow-up study. Appetite, 55(3), 656-665.
Seligman, M.E., Schulman, P., DeRubeis, R.J., & Hollon, S.D. (1999). The prevention of depression and anxiety. Prevention and Treatment, 2(8), 1-24.
Schmitt-Eliassen, J., Ferstl, R., Wiesner, C., Deusch, G., & Witt, K. (2007). Feedback-based versus observational classification learning in healthy aging and Parkinson's disease. Brain Research, 1142,178-188.
Sektnan, M., McClelland, M.M., Acock, A., & Morrison, F.J. (2010). Relations between early family risk, children's behavioral regulation, and academic achievement. Early Childhood Research Quarterly, 25(4), 464-479.
Serretti, A., Mandelli, L., Lorenzi, C., & Smeraldi, E. (2005). Social adjustment could be associated with the serotonin transporter gene in remitted patients with mood disorders and healthy subjects. Psychiatry Research, 134(2), 191-194.
Sitnikov, L., Rohan, K.J., Evans, M., Mahon, J.N. & Nillni, Y.I. (2013). Cognitive predictors and moderators of winter depression treatment outcomes in cognitive-behavioral therapy vs. light therapy. Behaviour Research and Therapy, 51(12), 872-881.
Somer, E., Tamir, E., Maguen, S., & Litz, B.T. (2005). Brief cognitive-behavioral phone-based intervention targeting anxiety about the threat of attack: a pilot study. Behaviour Research and Therapy, 43(5), 669-679.
Stankov, L.(2010). Unforgiving Confucian culture: A breeding ground for high academic achievement, test anxiety and self-doubt?. Learning and Individual Differences, 20(6), 555-563.
Stoeber, J., & Crombie, R. (2010). Achievement goals and championship performance: Predicting absolute performance and qualification success. Psychology of Sport and Exercise, 11(6), 513-521.
Tunde, O.T. (2010). Towards inclusion: the trends of psycho-social adjustment of students in Nigerian integrated junior secondary schools. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 5, 1146-1150.
 
اندیشه های نوین تربیتی
دوره 12، شماره 1
اردیبهشت 1395
صفحه 9-26

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار