تحلیل گفتمان انتقادی «بیماری» در اسناد آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 رمضان برخورداری، استادیار گروه علوم تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشجوی دکترای فلسفه تعلیم و تربیت ، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

هر کودکی در زندگی خود به دفعات، مواجهه با بیماری را تجربه می‌کند؛ علاوه بر آن حدود 20 درصد از کودکان، از ابتدای زندگی، با نوعی بیماری مزمن رو‌در‌رو اند؛ از این رو در این پژوهش با هدف بررسی ابعاد ویژه تعلیم و تربیت کودکان بیمار، به تحلیل گفتمان انتقادی اسناد آموزش و پرورش ذیل تربیت مفهوم بیماری پرداخته است. به این صورت‌که بعد از توصیف گفتمان حاکم بر اسناد، به دو سطح تفسیر بینامتنی و موقعیتی پرداخته و با تحلیل محتوای کتاب‌های مقطع دبستان، تولید و مصرف اسناد و گفتمان حاکم بر آن بررسی می‌شود؛ سپس به تحلیل زمینه های اجتماعی و فرهنگی حاکم بر متن پرداخته و در یک رابطه دو طرفه بین متن و جامعه، مشخص می‌گردد متن چه تاثیرات و تاثراتی بر جامعه می‌تواند داشته باشد. از آنجاکه تحلیل گفتمان، روشی کیفی و تفسیری است؛ روایی و پایایی پژوهش ذیل بحث‌های منطقی مربوط به یافته‌ها، قدرت نطق و بیان نویسنده بررسی می‌شود. نتایج نشان می‌دهد، گفتمان مسلط در اسناد فعلی آموزش و پرورش ایران راجع به بیماری، گفتمانی ساکت و منفعلانه است ؛ که تنها به جنبه های جسمانی بیماری پرداخته و از آثار روحی بیماری و چگونگی زندگی یک بیمار غافل شده است؛ تا آنجا که می‌توان بیماری را یک برنامه درسی پوچ در آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران به شمار آورد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Critical Discourse Analysis of 'sickness' in Educational Documents

نویسندگان [English]

  • Ramazan Barkhordari 1
  • Zahra Asgari 2
1 Assistant Professor of Educational Science, Faculty of Education and psychology, Kharazmi University, Tehran, Iran
2 PhD student of philosophy of education, Faculty of Education and psychology, Esfahan University, Esfahan, Iran
چکیده [English]

Every child experiences numerous exposures to illness in her life. In addition, about 20% of children have a chronic illness. Therefore, The purpose of this study was to analyze the critical discourse of education documents under the concept of illness in order to study the special aspects of the education of sick children. Since discourse analysis is a qualitative and interpretive method, the validity and reliability of the research are examined through rational discussions of the findings, the power of speech, and the author's expression. The results show that the dominant discourse regarding the education of sick children in Iran's current educational curriculum is a passive one that deals only with the Physical health of the child and prevention of her illness and neglects the quality of the child’s living, Mental effects of the disease. The consequences of this negligence can be clearly seen in the outputs of the educational curriculum, including the content of elementary school textbooks, in which there is only a deteriorative and passive dealing with the disease to the extent that illness is compared with disability. As far as it can be said Illness and especially sick children, An null curriculum in the education of the Islamic Republic of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Critical Discourse Analysis
  • Education Documents
  • sickness
  • education of sick children
  • null curriculum

مراجع

ارسطو (1378). درباره نفس. ترجمه علیمراد داوودی. تهران: حکمت.
افلاطون (1350).مجموعه آثار افلاطو ن، ترجمة محمد حسن لطفی، تهران: ابن سینا.
الدنبرگ، هرمان (1373). فروغ خاور ، ترجمة بدرالدین کتابی، تهران: اقبال.
اهداف دوره های تحصیلی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1397). تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
پسندیده، عباس ( 1393 ). رضایت از بندگی، تهران، دارالحدیث.
باقری، خسرو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه  (1389). رویکردها  و روشهای پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی، اجتماعی.
برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (1388). تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
تحول بنیادین آموزش و پرورش (1390). تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
دکارت (1369). تأملات در فلسفه اولی. ترجمه دکتر احمد احمدی؛ تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دیلتای، ویلهلم. (1389). تشکل جهان تاریخی در علوم انسانی، ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی. تهران، ققنوس.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). فارسی چهارم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). فارسی پنجم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). فارسی ششم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397).هدیه های آسمانی چهارم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). هدیه های آسمانی پنجم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). هدیه های آسمانی ششم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397).مطالعات اجتماعی چهارم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). مطالعات اجتماعی پنجم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی (1397). مطالعات اجتماعی ششم دبستان. تهران: اداره کل چاپ و توزیع کتابهای درسی.
 سانتاک، سوزان (1395). نظر به درد دیگران. ترجمه احسان کیانی خواه.  تهران: گمان.
فلسفه تربیت رسمی و عمومی در جمهوری اسلامی ایران (1388). تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
فرکلاف، نورمن (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمه فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
فوکو، میشل (1385). پیدایش کیلینیک: دیرینه شناسی ادراک پزشکی. ترجمه یحیی امامی. تهران: نقش و نگار.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
مبانی تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی وعمومی جمهوری اسلامی ایران (1389). تهران: شورای عالی آموزش و پرورش.
نقشه جامع علمی کشور (1389). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
وان دایک، تئون (۱۳۸۲). مطالعاتی در تحلیل گفتمان: از دستور متن تا گفتمان کاوی انتقادی، گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ها.
ولف، هنریک و پدرسون، استینگ و روزنبرگ، ریبن (1380). درآمدی بر فلسفه طب. ترجمه همایون مصلحی. تهران: طرح نو.
یورگنسن، ماریانه و فیلیپس، لوئیز (1397). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمه هادی جلیلی. تهران: نی.
حاجی پور، حامد ؛  برخورداری، رمضان و کشاورز، سوسن (1397). تحلیل گفتمان انتقادی تربیت جنسی در نظام آموزش وپرورش ایران (وضعیت موجود) مبتنی بر اسناد مکتوب. پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت (مطالعات تربیتی و روان شناسی مشهد). 8 (1): 136-159.
صفری، محمود و قورچیان، نادرقلی (1396). تحلیلی بر برنامه درسی پوچ در محتوای آموزشی. پژوهش در برنامه ریزی درسی (دانش و پژوهش در علوم تربیتی-برنامه ریزی درسی). 14 (27): 66-74.
عسگری، زهرا ؛ نوروزی، رضا علی و محمدی چابکی، رضا (1396). از رنج تا گنج: تحلیل رویکردهای سه گانه به نقش تربیتی رنج. اندیشه های نوین تربیتی. 13 (1): 51- 71.
عسگری، زهرا ؛ حیدری، محمد حسین ؛ برخورداری، رمضان و استکی، بهنوش (1397). بررسی دلالتهای دو فلسفه «زیست پزشکی» و «انسان گرایانه» بر آموزش پزشکی. مجله تاریخ و اخلاق پزشکی. 11: 265- 277.
 
 
 
Aims of the Curriculum of the Public Education System of the Islamic Republic of Iran (1979). Tehran: Higher Education Council. (Text in Persian).
Aristotle (1999). About the soul. Translated by Alimard Davoodi. Tehran: Wisdom. (Text in Persian).
Asgari, Zahra, Heidari, Mohammad Hussein, Barkhordari, Ramadan, and Esteki, Behnoush (1979). Investigating the implications of the two "biomedical" and "humanistic" philosophies on medical education. Journal of Medical History and Ethics. 11: 265-27. (Text in Persian).
Asgari, Zahra, Norouzi, Reza Ali and Mohammadi Chabaki, Reza (2017). From suffering to treasure: An analysis of the three approaches to the educational role of suffering. New Educational Thoughts. 13 (1): 51-71. (Text in Persian).
Bagheri, Khosro, Sajjadieh, Narges and Tavassoli, Tayebeh (2010). Research Approaches and Methods in Philosophy of Education. Tehran: Institute for Cultural, Social Studies. (Text in Persian).
Brown, R. T., & DuPaul, G. J. (1999). Introduction to the mini-series: Promoting school success in children with chronic medical conditions - ProQuest. School Psychology Review, 28(2), 175–181
Comprehensive scientific map of the country (2010). Tehran: Supreme Council of Cultural Revolution. (Text in Persian).
Cooper, R. (2002). Disease. Studies in History and Philosophy of Science. 33, 263–282.
Delta, Wilhelm. (2010). The Formation of the Historical World in the Humanities, Translated by Manouchehr Sanei, Bedidi Valley. Tehran, Phoenix. (Text in Persian).
Descartes (1990). Reflections on Early Philosophy; Translated by Dr. Ahmad Ahmadi; Tehran: Academic Publishing Center. (Text in Persian).
Educational Research and Planning Organization (1977). Fourth grade elementary schools. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Educational Research and Planning Organization (1977). Fourth Primary School Social Studies. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Eldenberg, Herman (1994). Forough East, Badr al-Din Book Translation, Tehran: Iqbal. (Text in Persian).
Farkoff, Norman (2000). Critical Discourse Analysis. Translated by Fatima Shayesteh Piran. Tehran: Center for Media Studies and Research. (Text in Persian).
Fladhammer, D. (2006). Chronic illness and education. IG Living, 13, 15–19.
Flinders,F &  Noddings,N & Thornton,S (1986). The Null Curriculum: Its Theoretical Basis and Practical Implications. Curriculum Inquiry. 16( 1 ), 33-42.
Foucault, Michelle (2006). The Genesis of the Clinic: The Paleontology of Medical Perception. Translated by Yahya Emami. Tehran: Naghsh and Negar. Constitution of the Islamic Republic of Iran. (Text in Persian).
Gath, A., Smith, M. A., & Baum, J. D. (1980). Emotional, behavioural, and educational disorders in diabetic children. Archives of Disease in Childhood. 55(5), 371–375.
Hajipour, Hamed and Farhangi, Ramadan and Farmer, Susan (1979). Critical Discourse Analysis of Sexual Education in the Iranian Education System (Current Status) Based on Written Documents. Educational Research Foundation (Mashhad Educational Studies and Psychology). 8 (1): 136-159. (Text in Persian).
 Heinämaa,S and Kaitaro,T (2018). Descartes’ Notion of the Mind–Body Union and its Phenomenological Expositions. The Oxford Handbook of the History of Phenomenology.
Irwin, M. K., & Elam, M. (2011). Are We Leaving Children with Chronic Illness Behind? Physical Disabilities: Education and Related Services, 30(2), 67–80.
Jesus, CH (2017). A Critical Discourse Analysis of Inclusion of Children with Special Needsin New Zealand Early Childhood Education. A dissertation submittedin partial fulfilment of the requirements for the degree of Master of Education.
Jurgensen, Marianne, and Phillips, Louise (1979). Theory and Method in Discourse Analysis. Translated by Hadi Jalili. Tehran: Straw. (Text in Persian).
Marcum, J. A. (2008). Humanizing Modern Medicine: An Introductory Philosophy of Medicine. London: Springer.
Mintz,Avi I.(2014). Pain & Educational. Philosophy of  Pain. London: Routledge. 12: 344-353
National Curriculum of the Islamic Republic of Iran (2009). Tehran: Higher Education Council. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). 4th grade elementary school. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). 5th heavenly gifts for elementary school. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). Fifth Elementary School. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). Fifth Elementary School. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). Fifth Primary School Social Studies. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). Sixth heavenly gifts for elementary school. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Organization for Educational Research and Planning (1979). Sixth grade social studies. Tehran: Office of Textbook Printing and Distribution. (Text in Persian).
Pasandide, Abbas (2014). Satisfaction with servitude, Tehran, Dar al-Hadith. (Text in Persian).
Philosophy of Formal and Public Education in the Islamic Republic of Iran (2009). Tehran: Higher Education Council. (Text in Persian).
Plato (1971). Collection of Plato's Works, Translated by Mohammad Hassan Lotfi, Tehran: Ibn Sina. (Text in Persian).
Ratanakul, P. (2004). The Buddhist Concept of Life, Suffering and Death, and Related Bioethical Issues. Eubios Journal of Asian and International Bioethics, 14, 141–146.
Renault, E. (2015). A Critical Theory of Social Suffering. Critical Horizons, 11(2), 221–241.
Safari, Mahmoud and Ghourchian, Nadergoli (2017). An analysis of absurd curriculum in educational content. Research in Curriculum (Knowledge and Research in Educational Sciences - Curriculum). 14 (27): 66-74. (Text in Persian).
 Santak, Susan (2016). Considering the pain of others. Translated by Ehsan Kianikhah. Tehran: Guess. (Text in Persian).
Schwartz, P. H. (2007). Defining Dysfunction: Natural Selection, Design, and Drawing a Line. Philosophy of Science, 74(3), 364–385.
Selwyn, D. (2002). Communication in doctor-patient relationship. British Medical Journal, 324, 397.
Slater, J., Jones, C., & Procter, L. (2017). Troubling school toilets: resisting discourses of ‘development’ through a critical disability studies and critical psychology lens. Studies in the Cultural Politics of Education, 0(0), 1–12.
Stambaugh, J. D. (2016). The lived experiences of being a father of a child with type 1 diabetes: A phenomenological study. Saint Mary’s University of Minnesota.
Sudajit-apa, M. (2017). Critical Discourse Analysis of Discursive Reproduction of Identities in the Thai Undergraduates’ Home for Children with Disabilities Website Project: Critical Analysis of Lexical Selection. PASAA: Journal of Language Teaching and Learning in Thailand, 54, 1–28.
The Foundations of Fundamental Transformation in the Formal and Public Education System of the Islamic Republic of Iran (2010). Tehran: Higher Education Council. (Text in Persian).
The Fundamental Transformation of Education (2011). Tehran: Higher Education Council. (Text in Persian).
Thompson, R. P., & Upshur, R. E. G. (2017). Philosophy of Medicine : An Introduction. Toronto: Taylor & Francis.
Toombs, K. S. (1987). Meaning of Illness: A Phenomenological Approach to the Patient-Physician Relationship. The Journal of Medicine and Philosophy: A Forum for Bioethics and Philosophy of Medicine, 12(3), 219–240.
Torpy, J. M., Campbell, A., & Glass, R. M. (2010). Chronic Diseases of Children. JAMA, 303(7), 682–682.
Trogan, C. R. (2013). Suicide and Freedom from Suffering in Schopenhauer’s “Die Welt als Wille und Vorstellung.” Open Journal of Philosophy, 03(01), 5–8.
Van Dyke, Theon (1). Studies in Discourse Analysis: From Text Grammar to Critical Discourse Discovery, Translators Group, Tehran: Center for Media Studies and Research. (Text in Persian).
Wolf, Henrik and Pederson, Sting and Rosenberg, Ribbon (2001). An Introduction to the Philosophy of Medicine. Translated by Homayoun Moslehi. Tehran: New Design. (Text in Persian).
اندیشه های نوین تربیتی
دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 55
اردیبهشت 1399
صفحه 71-94

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار