بررسی نقش علم‌گرایی در زوال معنویت با رویکرد انسان‌شناسانه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، قم، ایران

2 استاد دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ایران

چکیده

دوره مدرنیسم یکی از دوره‌های جریان‌ساز و مهم در تاریخ بشری است؛ به ویژه از جهت وجود علم‌گرایی افراطی و خداباوری طبیعی. هدف این پژوهش بررسی تأثیرات علم‌گرایی بر سطوح معنوی حیات انسان با تأکید بر انسان‌شناسی دورۀ مدرنیسم است. لذا نخست زمینه و سازوکار علم‌گرایی بررسی شده است؛ سپس تأثیرات، ملاحظات و مداخلات تربیتی آن در حوزۀ گستردۀ معنویت مورد مداقه قرار گرفته است. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و نتایج تحقیق حاکی از این است که در اثر حرکت‌های تحول ساز در دورۀ مدرن، معنا جویی در نظام‌های علمی مورد بازبینی اساسی قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای که فرآیند معنویت زدایی اجتناب‌ناپذیر می‌شود؛ این امر به دلیل انسان‌شناسی غیرتوحیدی است که در این دوره بنا می‌شود. در این دوره به دلیل غلبه نگرش کمّی در علم، تغییر تعریف فلسفی از علیت به تعریف علمی و اثرات زیست مکانیکی که همراه با پدیده تأخر فرهنگی بوده است، رویکرد علمی مرجعیت تام یافت و منجر به تضعیف معنویت گردید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Role of Scientificism in the Decline of Spirituality with an Anthropological Approach

نویسندگان [English]

  • Parastoo mesbahi jamshid 1
  • Mohamad Sarmadi 2
1 Ph.D, Qom, Iran
2 Professor of Payame Noor University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The era of modernism is one of the most significant and current in human history, especially in the field of radical scientism and natural theology. The purpose of this study is to examine the effects of scientism on the spiritual levels of human life, with an emphasis on the anthropology of modernism. Therefore, the context and mechanism of science are studied first, and then its effects, considerations, and educational interventions in the field of spirituality are examined. The research method is descriptive-analytical and the results show that because of the transformative movements in the modern era, meaning in scientific systems is being revised, so that the weakening of spirituality is inevitable; this is due to anthropology It is the non-monopoly that is created during this period. In this period, because of the prevailing quantitative attitude in science, the change of the philosophical definition of causality to the scientific definition and the biomechanical effects, the scientific approach became fully authority and led to a weakening of spirituality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • modernism
  • spirituality
  • Scientism
  • Anthropology
ارسطو (1363). طبیعیات، ترجمه مهدی فرشاد، تهران، امیرکبیر.
افلاطون (1386). جمهوری، ترجمه فؤاد روحانی، تهران، علمی و فرهنگی.
باربور، ایان، (1392). علم و دین، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
برت، ادوین آرتور(1369). مبادی مابعدالطبیعی علوم نوین، ترجمه عبدالکریم سروش، تهران، علمی و فرهنگی.
پوپر، کارل (1382). حدس­ها و ابطال­ها، ترجمه رحمت اله جباری، تهران، سهامی انتشار.
تیلیش، پاول (1376).  الهیات فرهنگ، ترجمه مراد فرهاد پور و فضل‌الله پاک‌نژاد، تهران، طرح نو.
جرج، سوزان(1390). دین و تکنولوژی در قرن بیست ‌و یکم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
حقدار، علی‌اصغر (1385). داریوش شایگان و بحران معنویت سنتی، تهران، کویر.
دکارت، رنه(1372).  قواعد هدایت ذهن، ترجمه منوچهر صانعی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.
دورانت، ویلیام جیمز (1372). تاریخ تمدن (یونان باستان)، ترجمه احمد آرام ، تهران، سازمان و آموزش انقلاب اسلامی.
ذکاوتی قراگزلو، علی (1395). رابطه عقل و اخلاق، اندیشه­های نوین تربیتی، 12(2): 165-188.
سنکی، هاوارد.، دیوید کوک برن و جفری بوکر (1383). گفتگو درباره عقلانیت، ساخت اجتماعی و رئالیسم، ترجمه پیروز فطورچی، فصلنامه تخصصی ذهن، 17 (5):101-132.
عاملی، سعیدرضا (1392). روابط عمومی دو فضایی، تهران، سیمای شرق.
فونتانا، دیوید (1385). روانشناسی دین و معنویت، ترجمه الف. ساوار، قم، ادیان.
کالوزا، زنون (1393). تاریخ فلسفه راتلج، فلسفۀ سده­های میانه، ترجمۀ حسن مرتضوی، جلد سوم، چشمه.
گنون، رنه (1361).  سیطره کمیت و علائم آخر زمان، ترجمه علیمحمد کاردان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
گوتک، جرالد ال (1389). مکاتب فلسفی و آرای تربیتی،  ترجمه محمدجعفر پاک سرشت، تهران، سمت.
گودرز پرور، پرناز و اسماعیل بنی اردلان (1396). نگرشی بر رویکردهای متافیزیکی تعلیم و تربیت در زایش ترادژدی نیچه؛ اندیشه­های نوین تربیتی،13(2): 193-218.
لیندبرگ، دیوید (1394). سرآغازهای علم در غرب، ترجمه فریدون بدره­ای، تهران، علمی و فرهنگی.
مصباحی جمشید، پرستو.، محمدرضا سرمدی وهمکاران (1395). وضعیت عقل، دین و علم در عصر پست‌مدرن و ملاحظات آن در تربیت معنوی با رویکرد انسانشناسانه، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، 33 (24): 126-95.
مک لوهان، مارشال هربرت (1377). برای درک رسانه­ها، ترجمه سعید آذری، تهران، مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه­ای صداوسیما.
نصر، حسین (1385).  معرفت و معنویت، ترجمه انشاالله رحمتی، تهران، سهروردی.
هابرماس، یورگن (1381). راه برون‌رفتی از فلسفۀ سوژه: خرد ارتباطی در مقابل خرد سوژه محور، ترجمه حسین بشیریه، از مدرنیسم تا پست‌مدرنیسم، (مجموعه مقالات)، لارنس کهون، تهران، نی.
هگل، فردریش (1378). عناصر فلسفه حق یا خلاصه­ای از حقوق طبیعی و علم سیاست، ترجمه مهبد ایرانی طلب، تهران، قطره.
هی وود، اندرو (1380). درآمدی بر ایدئولوژی­های سیاسی، ترجمه محمد رفیعی مهرآبادی، تهران، وزارت امور خارجه.
یماک، پتر (1395). تاریخ فلسفه راتلج، فلسفۀ سده­های میانه، ترجمۀ حسن مرتضوی، جلد پنجم، چشمه.
Aristotle,(2007). The works of Aristotle, Translated by mahdi farshad, Tehran, Amirkabir Publication.(Text in Persian).
Brantl, George. (1962). Catholicism, New York.
Barbour, Ian G. (2014). Religion and science : historical and contemporary issues, Tehran, Research Center for Islamic Culture and Thought Publication. (Text in Persian).
Burtt, E. A. (1991). The metaphysical foundation of modern science, Translated by Abdolkarim sorosh, Tehran, Scientific and cultural Publication.
Boyle, Robert. (1972). The Works of onouurable Robert Boyle, ed Thomas Birch, 6 vols, London.
Corley, F.J, Man.(1967). Theological Teaching, New Catholic Encyclopaedia, vol 9, Washington, The Catholic University of America.
Descartes, Rene. ‎(1994). Regulae ad directionem ingenii der Erkenntniskraft)Regeln Zur Ausrichtung), Translated by Manochehr Saneei, Tehran, Shahid Beheshti University Publication.(Text in Persian).
Durant, William James, (1994), The life of Greece: being a history of Greek civilization from the beginnings, Translated  by Ahmad Aram, Tehran, Organization of Publications and Training of the Islamic Revolution. (Text in Persian).
Fontana, Daivd. (2007). ‎Psychology, religion and spirituality, Translated by A. Savar, Tehran, Cheshme Publication. (Text in Persian).
Galilei. (1997). Galileo on the World Systems, translated and Edited by Maurice A. Finocchiaro, California, University of California Press.
Guenon, Ren. (1983). ‎Le Regne de la quantite et les signes des temps, Translated by Alimohammad Kardan, Tehran, University Publication Center. (Text in Persian).
Godarzparvar, Parnaz., Esmaeil Bani Ardalan. (2018). An Attitude in Nietzsche's approach on education metaphysics according to Birth of Tragedy, New thoughts on Education, 13 (2) : 193-218.
George, Susan. (2012). Religion and technology in the 21st century : faith in the e-world, C, Tehran, Research Center for Culture, Arts and Communication Publication. (Text in Persian).
Haghdar, Ali Asghar (2007). daryoosh Shayghan and The crisis of traditional spirituality, Tehran, hekmat Publication. (Text in Persian).
Heidegger, Martin. (1977). Basic writtings, Letter on Humanism, New York.
Hegel, Georg  Wilhelm Friedrich. (2000). Grandlinien der philosophie des Rechts - Philosophy of right, Translated by Mabod Irani Talab, Tehran,  ghatre Publicatio . (Text in Persian).
Heywood, Andrew. (2002). Political ideologies: an introduction, Translated by mohammad Rafiee, Tehran,  Ministry of Foreign Affairs Publication. (Text in Persian). Kaleus, Xenon. (2015). History of Rutledge Philosophy, Translated by Hasan Mortazavi, Tehran, Cheshme Publication. (Text in Persian).
Kant, Immanuel. (1913). Kritik der reinen Vernunft, Werke, Berlin, Vol.III.
Lindberg, David C. (2016). The beginnings of Western science: the European scientific tradition in philosophical, religious, and institutional context, Translated by Fereydoon Badrei, Tehran, Scientific and Cultural Company. (Text in Persian).
Long, Anthony Arthur and David Neil Sedley. (1987). The Hellenistic Philosophers, Cambridge, Cambridge University Press.
McLuhan, Marshall. (1999). Understanding media: the extensions of man,,  Translated by Saeid Azari, Tehran,Publications Center for Research Studies and Measurement of Sound Broadcasts. (Text in Persian).
Mesbahi jamshid, parastoo, mohammad reza sarmadi. (2017). The silent Masterconcepts inThe postmodern eraand considerations in spiritual education, Quarterly Journal of Research on Islamic Education, 33 (24): 95-126 (Text in Persian).
Metz ,Thaddeus. (2005). introduction, philosophical papers , 3,(34): 311-329.
Miller, John.P. (2010). Whole Child Education. Toronto: U of Toronto Press.
Nandy, Ashis (1998). The Politics of Secularism and the Recovery of Religious Tolerance,” in Rajeev Bhargava (ed.), Secularism and Its Critics. Delhi, Oxford University Press.Nasr, Hossein. (2007). Knowledge and spirituality, Translated by Enshaallah Rahmati, Tehran,  Sohrevardi Publication. (Text in Persian).
Plato. (2008).  Republic, Translated by foad rohani,  Tehran, Scientific and cultural Publication. (Text in Persian).
Popper, Karl Raimund. (2004). Conjectures and refutations: the growth of scientific knowledge, Translated by Rahmatolah Jabbary, Tehran, Public Joint Stock Company Publication. (Text in Persian).
Saeid Reza Ameli. (2014). Two-spatial public relations, Tehran, Simaye shargh Publication. (Text in Persian).
Sankey, Howard., David H. Koch and Jeffrey Booker. (2004). The conversation about rationality, social construction and realism, Quarterly Specialty Mind,5 (1):102 (Text in Persian).
Stace, Walter Terence. (2003). Religion and The modren mind, Translated by ahmad reza jalili, Tehran, hekmat Publication. (Text in Persian).
Tillich, Paul. (1998). Theology of Culture, Translated by Morad Farhadpoor and Fazlolah Pakneghad, Tehran, tare no Publication. (Text in Persian).
Yemmak, Peter. (2017). History of Rutledge Philosophy, Translated by Hasan Mortazavi, Tehran, Cheshme Publication. (Text in Persian).
Webster, Scott. (2004). An existential framework of spirituality, International Journal of Children’s Spirituality, VOL.9.N.1: 10-16.
Zekavati Gharaghozlo, Ali. (2017). The relationship between reason and morality, New thoughts on Education, 12 (2): 165-188 (Text in Persian).