مقایسه تطبیقی مولفه های تربیت شهروندی در فضای مجازی و حقیقی با نگاهی بر فرصت ها و تهدیدها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته رشته تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش

2 استادیار گروه مدیریت و برنامه ریزی آموزشی ، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

چکیده

هدف این پژوهش تبیین مولفه های تربیت شهروندی در فضای مجازی از طریق مقایسه تطبیقی آن با تربیت شهروندی در فضای حقیقی و تحلیل فرصت‌ها و تهدیدهای احتمالی فضای مجازی برای تربیت شهروندی است. این پژوهش با روش تبیینی–تحلیلی انجام شده است. نتایج پژوهش نشان داد که با گسترش و فراگیری فضای مجازی نوع خاصی از شهروندی با مولفه های خاص رخ می نماید که مستلزم تربیت ویژه مطابق با مولفه های مخصوص به خود است. شهروند فضای مجازی به دلیل حضور و مشارکت در شبکه‌ای از تعاملات مجازی که هویت‌های متغیر و متکثر از ویژگی های آن است، مولفه ها و ویژگی های خاصی را در حوزه رفتار و هویت به خود می گیرد. تعهد اجتماعی که در فضای حقیقی با ارزش گذاری‌های اخلاقی همراه است، درفضای مجازی که ساختار نظام مندی ازارزش ها ارائه نمی شود کاملا فردی می شود. شهروند مطلوب در فضای مجازی علاوه بر کسب سواد رسانه ای و اطلاعاتی به مولفه هایی همچون آگاهی، پایبندی به ارزش ها و هنجارهای فرهنگی، قانون مداری، عدالت محوری، مشارکت پذیری و مسئولیت پذیری آگاهانه نیازمند است. تربیت شهروند فضای مجازی به پرورش شهروند نقاد و تقویت میل به یادگیری مادام العمر کمک می کند تا با بهره گیری از ویژگی های متمایز فضای مجازی در جهت آموزش،پژوهش، گذران اوقات فراغت با کیفیت بالا، برای مشارکت فعال در امور اجتماعی راهگشا باشد. بنابراین به منظور کاهش تهدیدها و بهره مندی هرچه بیشتر از فرصت ها، شناخت مؤلفه های خاص تربیت شهروندی در فضای مجازی ضروری است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparative study of citizenship education components in cyberspace and real Looking at opportunities and threats

نویسندگان [English]

  • Leyla Davoodian 1
  • Maryam Banahan Ghomi 2
  • Ali Sattari 2
1 graduated of history and philosophy of education
2 Assistant Professor, Department of Educational Administration and Planning, Faculty of Education and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The aim of this research is the explanation of citizenship features in cyberspace by comparing it with citizenship education in real space and analyzing probable opportunities and threats. Research method is explanatory- analytic. The results showed that with the expansion and pervasiveness of cyberspace, a certain type of citizenship occurs with specific components which require special training. Cyberspace citizen takes on components and characteristics in the realm of behaviour and identity because of his presence and participation in a network of virtual interactions.The social commitment of real space which is accompanied by ethical valuations becomes completely individual in cyberspace because of the absence of a systematic structure of values. Desirable citizen in cyberspace in addition to media and information literacy requires components such as awareness, adherence to cultural values and norms, rule-of-law, Pivotal justice, participation and informed responsibility. Virtual citizen education helps cultivate Critical Citizens and Strengthening desire of lifelong learning in order to help active participation in social affairs by using distinctive cyberspace features for learning, research and spending high quality leisure time.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Citizenship education
  • real space
  • cyberspace
  • opportunities
  • threats
اشرف نظری، علی و قلی پور، مجتبی (1395). کنش‌ها و تعاملات قومی در فضای مجازی: فرصت‌ها و چالش‌ها، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرضا، 27(8): 42- 1.
اکبری تبار، علی اکبر و اسکندری پور، ابراهیم (1392). رسانه‌های اجتماعی وشبکه های اجتماعی مجازی. تهران: مرکز توسعه فناوری اطلاعات ورسانه های دیجیتال.
الوانی، سید مهدی؛ خنیفر، حسین؛ حاجی ملأ میرزایی، حامد و میری، سیدمهدی (1393). ارائه چارچوبی برای نظام و محدوده خط مشی گذاری تصمیم‌گیری و عمل در فضای مجازی، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، سال سوم، شماره 11.
امام وردی، داوود و نیستانی، محمدرضا (۱۳۹۲). تفکر انتقادی، مبانی و مؤلفه‌ها. اصفهان: دانشگاه اصفهان.
برخورداری، مهین و جمشیدیان، عبدالرسول (1387). تربیت شهروندی. اصفهان: جهاد دانشگاهی.
بصیریان، حسین و بصیریان، رضا (1385). درآمدی به سواد رسانه ای و تفکر انتقادی، مجله رسانه، شماره 68: 50 -33.
بناهان، مریم (۱۳۹۵). مرجعیت زدایی پساساختارگرا در تربیت اخلاقی با رویکردی انتقادی از منظر اسلام، اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره، 1(12).
چناری، مهین (1387). روش سقراطی به منزله راهبردی برای تربیت شهروندی، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال هفتم، شماره 127 : 155-137.
حسنوی، رضا و فمی تفرشی، شیدا (1385). تاثیرجامعه اطلاعاتی بر انسجام اجتماعی، ماهنامه علمی آموزشی تدبیر، شماره 175: 31-25.
خانیکی، هادی و بابایی، محمود (1390). فضای سایبر و شبکه‌های اجتماعی، مفهوم و کارکرد، فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات جامعه اطلاعاتی، 1(1): 96-71.
خدایاری، کلثوم؛ دانشور حسینی، فاطمه و سعیدی، حمید (1393). میزان و نوع استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی مطالعه موردی دانشجویان دانشگاه آزاد مشهد، فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال بیست و یکم، 1(77): 192-167.
دایی زاده، حسین؛ حسین زاده، بابک و غزنوی، محمدرضا (۱۳۸۹). بررسی نقش ICT بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه، فصلنامه رهبری و مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار، سال چهارم: 81-97.
ربیعی، علی (1387). رسانه‌های نوین و بحران هویت، فصلنامه مطالعات ملی،4 (36): 176-149.
زکی، محمدعلی (1395). اینترنت و هویت در ایران تحلیل ثانویه تحقیقات کمی موجود طی سال‌های 1382 الی 1395، فصلنامه نقد کتاب اطلاع‌رسانی و ارتباطات، سال سوم، شماره12.
سبحانی نژاد، مهدی (1390). جامعه‌شناسی آموزش و پرورش. تهران: یسطرون.
سجادی، سید مهدی و ایمان زاده، علی (۱۳۹1). تبیین و تحلیل دلالتهای تربیتی دیدگاه معرفت شناختی ژیل دلوز و نقد دلالت‌های آن برای تعلیم و تربیت، فصلنامه  اندیشه‌های نوین تربیتی، 4 (8): 80- 53.
سلیمانی، ندا و کریمی، لاله (1396). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی و سطح اعتماد به نفس جوانان، رسانه، سال بیست و هشتم، شماره 2.
شرفی، محمدرضا و طاهرپور، محمدشریف (1387). نقش نهاد آموزشی در تربیت شهروندی. ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال دوم شماره 15 و 16.
صالحی امیری، رضا و رجبی، سید مسعود (1387). ضرورت سواد رسانه‌ای، مرکز تحقیقات استراتژیک.
صالحی امیری، سیدرضا و حسین زادگان، زهره (1389). جهانی شدن فرهنگی و تاثیرات آن بر فرهنگ ایرانی، مجله پژوهشنامه، شماره 57:  46-9.
طبرسا، غلامعلی؛ شریفی، صدیقه و حسینی، سید احمد (۱۳۹۵). بررسی تأثیر سواد اطلاعاتی کارکنان بر چابکی سازمان، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، دانشگاه جامع امام حسین علیه السلام، سال هشتم، شماره ۲: 136-113.
عدلی­پور، صمد؛ قاسمی، وحید و میر محمد تبار، سید احمد (۱۳۹۳ ). تأثیر شبکه اجتماعی فیس‌بوک بر هویت فرهنگی جوانان شهر اصفهان، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران 1(7): صفحه ۱ تا ۲۸.
فرمهینی فراهانی، محسن (1389). تربیت شهروندی، چاپ اول، تهران: آییژ.
فرمهینی فراهانی، محسن (1390). تربیت درنهج البلاغه، تهران: آییژ.
فرمهینی فراهانی، محسن (1395). الگوی تربیت شهروندی فضیلت‌های ارتباطی الگویی برای تربیت سیاسی و اجتماعی، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال بیست و چهارم، دوره جدید، شماره 31: 90-67.
قائدی، یحیی (1385). تربیت شهروند آینده، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال پنجم، شماره 17: 209-183.
ماهروزاده، طیبه (1392). جهانی شدن و هویت یابی دینی نوجوانان، دوفصلنامه علمی - پژوهشی تربیت اسلامی، سال هشتم، شماره ۱۶: 162-139.
محمدی، مهدی، مرزوقی، رحمت اله؛ ترک زاده، جعفر؛ سلیمی، قاسم و حدادنیا، سیروس (1395). برنامه درسی آموزش عالی مبتنی بر رویکرد آموزش مادام العمر – رویکرد کیفی، دوفصلنامه مطالعات برنامه درسی آموزش عالی، سال هفتم، شماره 13: 77-37.
مصطفوی، محمدحسن (۱۳۹۰). جهانی‌شدن و فرهنگ با نگاهی به اثرات آن بر جوانان ایران اسلامی، ماهنامه مهندسی فرهنگی، سال پنجم، شماره ۵۳ و ۵۴: 43-27.
مطهری، مرتضی (1377). عدل الهی، مجموعه آثار جلد اول. تهران: صدرا.
منافی شرف آباد؛ کاظم؛ زمانی، الهام و مهدوی خواه، علی (1394). تربیت شهروندجهانی دربستر نظام آموزش وپرورش، مجله مهندسی فرهنگی، سال نهم، شماره 84: 105-84.
مهدی زاده، سید محمد (1383). اینترنت و حوزه عمومی، رسانه، سال پانزدهم، شماره 3: 111-131.
Adlipour, S.; Ghasemi, V. & Mir Mohammad Tabar, S. A. (2014). The Impact of Facebook Social Network on the Cultural Identity of Youth in Isfahan, Cultural Research, 7(1), 1- 28[Text in Persian]
Akbari Tabar, A. A; Eskandaripour, E. (2013). Social Media and Social Cyberspace, Tehran, Center for Information Technology Development and Digital Media. [Text in Persian]
Alvani, M. Khanifar, H. Haji Mullah Mirzaei, H. Miri, S. M. (2014). Providing a framework for the system and scope of decision-making and action, in cyberspace, Social-Cultural Strategy, 3(11), .33-61 [Text in Persian]
Ashraf Nazari, A.  Gholipour, M. (2016). Ethnic Actions and Interactions in Cyberspace: Opportunities and Challenges, International Political Research, 8 (27), 42-1. [Text in Persian]
Banahan, M. (2016). Poststructuralist De-Authorization in Moral Education with a Critical Approach from the Perspective of Islam, New Educational Thoughts, 12(1), 189-207. [Text in Persian]
Barkhordari, M Jamshidian, A. (2008). Citizenship Education, Isfahan: Academic Center for Education, Culture and Research in Isfahan University. [Text in Persian]
Basirian, H. Basirian, R. (2006). Introduction to Media Literacy & Critical Thinking, Media, 17(4), 50-33. [Text in Persian]
Biesta, G. (2016). Say you want a revolution…Suggestions for the impossible future of critical pedagogy. In A. Darder, P. Mayo & J. Paraskeva (Eds). International Critical Pedagogy Reader (pp. 317-26). New York: Routledge.
Boru, T. (2018), The Impact of Industry Concentration on Performance Exploring a Comprehensive Bank, Chapter Five Research Design and Methodology,PHD Thesis, University of South Africa.
Chenari, M. (2008). The Socratic Method as a Strategy for Citizenship Education, Educational Innovations, 7(127), 155-137. [Text in Persian]
Daeizadeh, H. Hosseinzadeh, B. Ghaznavi, M. R. (2010). The role of ICT on the academic performance of high school students, Leadership and Educational Management, 3(9), 81-97. [Text in Persian]
Farmahini Farahani, M. (2010). Citizenship Education. Tehran: Ayizh. [Text in Persian]
Farmahini Farahani, M. (2011). Training in Nahj al-Balagheh, Tehran: Ayizh. [Text in Persian]
Farmahini Farahani, M. (2016). The Model of Citizenship Education Communication Virtues A Model for Political and Social Education, Researches in Islamic Education, 24(31), 90-67. [Text in Persian]
Geboers. E.; Geijsel, F. ; Admiraal, w. & Dam, G.T. (2013). Review of the effects of citizenship education, Educational Research Review, (9), 158-173.
Ghaedi, Y. (2006). Educating the Future Citizen, Educational Innovations,50 (17), 209-183. [Text in Persian]
Goren. H.; Yemini, M. (2017). Global citizenship education redefined – A systematic review of empirical studies on global citizenship education, International Journal of Educational Research, (82), 170-183.
Gutek, G. L. (2015). Philosophical Schools and Educational Opinions, Translated by Pakseresht, M.J, Tehran: Samat. [Text in Persian]
Hahn, C. L. (2016). Pedagogy in citizenship education research: a comparative perspective. Citizenship Teaching & Learning, 11(2), 121-37.
Hasnavi, R. & Fami Tafreshi, Sh. (2006). The effect of information society on social cohesion, Tadbir, (175), 31-25. [Text in Persian]
Imam Verdi, D. & Neyestani, M. R. (2013) Critical Thinking, Principles and Components, Isfahan: University of Isfahan. [Text in Persian]
Khaniki, H. & Babaei, M. (2011). Cyberspace and Social Networks, Concept and Function, Information Society Studies, 1(1), 96-7. [Text in Persian]
Khodayari, K. ; Daneshvar H. F. Saeedi, H. (2014). The extent and type of use of virtual social networks Case study of students of Mashhad Azad University, Communication Researchs, 77(21), 192-167. [Text in Persian]
Mahroozadeh, T. (2013). Globalization & Religious Identity of Adolescents, Islamic Education, 8(16),162-139. [Text in Persian]
Manafi Sharafabad, K.; Zamani, E. & Mahdavikhah, A. (2015). Educating the World Citizen in the Education System, Cultural Engineering, 90(84),105-84. [Text in Persian]
Mehdizadeh, S. M. (2004). Internet & Public Domain, Resaneh, 59.
Memar, S. ; Adlipour, S. ; Khaksar, F. (2012). Virtual Social Networks and Identity Crisis (with Emphasis on Iran's Identity Crisis) Social Studies and Research in Iran,1(4),176-155. [Text in Persian]
Merry, M.S.  (2018) Can schools teach citizenship?, Discourse: Studies in the Cultural Politics of Education, 41:1, 124-138, DOI: 10.1080/01596306.2018.1488242.
Mohammadi, M.; Marzooqi, R.; Torkzadeh, J.; Salimi, Gh. & Hadadnia, S. (2016) Higher Education Curriculum Based on Lifelong Learning Approach - Qualitative Approach, Higher Education Curriculum Studies, 7(13), 77-37. [Text in Persian]
Mostafavi, M. H. (2011). Globalization & Culture with a Look at Its Effects on the Youth of Islamic [Republic of] Iran, Cultural Engineering, 50(53&54), 43-27. [Text in Persian]
Motahari, M. (1998) Divine Justice, Collection of Works, Tehran: Sadra [Text in Persian]
Rabiee, A. (2008). New Media and Identity Crisis, National Studies, 9(4), 176-149. [Text in Persian]
Sajjadi, S. M. & Imanzadeh, A. (2012). Explaining and Analyzing Educational Implications of Gilles Deleuze's Epistemological Perspective and Critique of Its Implications for Education, New Educational Thoughts, 8(4), 80-53. [Text in Persian]
Salehi Amiri, R. & Rajabi, S. M. (2008). The Necessity of Media Literacy, Strategic Research Institute, Cultural and Social Research Group
Salehi Amiri, S. R. Hosseinzadegan, Z. (2010). Cultural Globalization and Its Impacts on Iranian Culture, Research, (57), 9-46. [Text in Persian]
Sant, E., Davies, I., Pashby, K. & Shultz, L. (2018). Global Citizenship Education: a critical introduction to key concepts and debates. London, New York. Oxford. New Delhi. Sydney: Bloomsbury Academic.
Schultz, W. Ainley, J. Fraillon, J. Kerr, D. LositoInitial, B. (2010). Findings from the IEA International Civic and Citizenship Education Study, Amsterdam: International Association for the Evaluation of Educational Achievement (IEA).
Sharafi, M. R. & Taherpour, M. Sh. (2008) The role of educational institutions in citizenship education, Cultural Engineering, 2(15&16), 49-64. [Text in Persian]
Sobhaninejad, M. (2011). Sociology of Education, Tehran: Yastoroon. Soleimani, N. Karimi, L. (2017). The Impact of Using Social Networks and the Level of Youth Confidence, Resaneh, 28(2), 101- 117. [Text in Persian]
Tabarsa, G.A. ; Sharifi, S. & Hosseini, S. A. (2016). The effect of employees' information literacy on organizational agility, Human Resource Management Research, Imam Hossein University, 8(10),136-113. [Text in Persian]
Tores, C.A. (2015). Global citizenship and global universities. The age of global interdependence and cosmopolitanism. European Journal of Education, 50(3), 262-79.
Vanessa de Oliveira Andreotti (2011) (Towards) decoloniality and diversalityin global citizenship education. Globalisation, Societies and Education, 9(3)-4, 381-397.
Yarmohammadian, M. H.; Foroughi, A. A.; Jafari, E. & Qaltash, Abbas (2008) A Critique of Curriculum Elements in Progressive & Conservative Approaches to Citizenship Education, Educational Sciences: Research in Curriculum Planning, (17&18), 48 -27. [Text in Persian]
Yeji Kim (2019) Global citizenship education in South Korea: ideologies, inequalities, and teacher voices. Globalisation, Societies and Education, 17(2), 177-193.
Zaki, M. A. (2016). Internet and Identity in Iran Secondary Analysis of Quantitative Research Available from 2003 to 2016, Information and Communication Book Review, 3(12), 185-206. [Text in Persian]