تبیین ایثار به مثابه مبنا، اصل و روش تربیتی با تأکید بر مبادی سه گانه عمل

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه الزهرا( س)، تهران، ایران

2 کارشناسی ارشد تاریخ و فلسفه آموزش و پرورش دانشگاه الزهراء ، تهران، ایران

چکیده

حفظ و گسترش تعاملات انسانی مستلزم مقید بودن به فضایلی همچون ایثار است که متضمن نتایج مطلوب بسیاری از بعد فردی و اجتماعی؛ و ضامن سلامت روابط انسانی است. هدف این پژوهش بررسی مبانی فلسفی ایثار و تبیین بالقوگی های تربیتی آن با تأکید بر مبادی سه گانه عمل(از منظر نظریه انسان عامل ) است. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن بررسی مبانی فلسفی ایثار به عنوان یک عمل اخلاقی- معرفتی، با نظر به مبادی سه گانه عمل، جایگاه آن را در تربیت اسلامی ابتدا از جهت هدف غایی و اهداف واسطی و سپس در جایگاه مبنا، اصل و روش به طور مجزا تحلیل نموده است. یافته های پژوهش بیانگر آن است که اگرچه شرط پذیرش عمل ایثارگرایانه از منظر اسلام توجه همزمان به مبادی سه گانه (شناختی، گرایشی و ارادی) عمل است، تأکید اسلام بر مبدأ شناختی است. در ادامه ضمن تصریح نظر اسلام در عدم توجه به ایثار به عنوان هدف غایی تربیت، به اهداف واسطی هشت گانه در ارتباط با دست یابی به مقام ایثار اشاره شده است و پس از آن جایگاه ایثار به عنوان مبنا، اصل و روش به طور مجزا بررسی و دلالت های تربیتی هریک تبیین شده است. به طور مثال ایثار به منزله مبنا در برگیرنده سه اصل و هر اصل متضمن یک روش است. در نهایت این نکته نیز قابل تأمل است که وجه مشترک عاملین در اقدام به عمل ایثارگرایانه در اولویت قرار گرفتن متعلَّق ایثار در لحظه اقدام عملی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The explanation of "Isaar" as the foundation, principle, and method of education, emphasizing on the triple basis of action

نویسندگان [English]

  • Maryam banahan 1
  • zahra Habibzadegan 2
1 Assistant Professor, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Al-Zahra University, Tehran, Iran
2 Master of History and Philosophy of Education, Al-Zahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Developing materialistic and humanistic thoughts by promoting the individualist attitudes has provided a utilitarian definition from happiness. While human interactions require virtues like “Esaar” which has individual and social desirable results that makes human relationship safe. The philosophical foundation of Esaar and its educational place was regarded as a moral and epistemic action in this research. The research method is descriptive- analytic. The philosophical foundations of "Esaar" with regard as the triple basis of action from the perspective of " human the agent" theory in Islam was examined. Then the place of “ Esaar” in Islamic education has been analyzed, first, for the ultimate goal and intermediate goals then as the educational foundation, principle and method separately. But the Islamic distinctive feature and its acceptance condition of the sacrificial act referred simultaneously to the triple (cognitive, motivational, and voluntary) basis of action. Accordance with the intermediate goals in Islamic theory of action, “Esaar” contains specific goals. The results showed that the common feature of “Esaar” for all agents is the preference of belief about what “Esaar” belong to in the moment of action.

کلیدواژه‌ها [English]

  • philosophical foundations
  • Esaar (sacrifice)
  • the triple basis of action
  • educational foundations

مراجع

استیونسن، لسلی. (1368). هفت نظریه درباره طبیعت انسان. ترجمه بهرام محسن پور. تهران : رشد.
امام جمعه زاده، سیدجواد. و افتخاری، حبیب اله ( 1387). فرهنگ شهادت عامل هویت بخش عصر جهانی شدن. مجموعه مقالات همایش ملی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت. اصفهان : دانشگاه اصفهان.
باقری، خسرو. (1375). انسان به منزله عامل بحثی تطبیقی درباره پیش فرض ها در روانشناسی. فصلنامه حوزه و دانشگاه، دوره 3، شماره 9، صص 24-28.
........................... (1389) . نگاهی دوباره به تربیت اسلامی ، ج 1 . تهران : مدرسه .
.......................... (1388). بررسی تطبیقی طرحواره اسلامی عمل با انسان شناسی (پسا)ساختارگرا، فصلنامه تعلیم و تربیت، ش. 98، صص 9-36 .
 
............................. و سجادیه، نرگس (1384). عاملیت آدمی از دیدگاه ریچارد رورتی و پیامدهای آن در تربیت اجتماعی، فصلنامه نوآوری های آموزشی، سال چهارم، ش. 13، صص 111- 132 .
بانوی اصفهانی (1360). اخلاق. تهران : نهضت زنان مسلمان.
جمعی از نویسندگان (1382). دائره المعارف قرآن کریم، ج 5. قم : دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
خسروی، زهره و باقری، خسرو (1387). راهنمای درونی کردن ارزش های اخلاقی از طریق برنامه درسی، مطالعات برنامه درسی، دوره 3، ش. 8، صص 81-105 .
دشتی، محمد (1385). ترجمه نهج البلاغه، قم: انتشارات قدس.
سجادیه، نرگس (1394). نقد و بررسی رویکرد سواد اخلاقی از منظر عاملیت انسانی، مجله پژوهش نامه مبانی تعلیم و تربیت، س. 5، ش. 2، صص. 88-109.
سیدباقری، سید کاظم (1388) . « هستی شناسی فلسفه سیاسی در حکمت متعالیه » . قبسات ،سال14، صص 138ـ105.
شرفی، محمدرضا (بی تا ) . تعلیم و تربیت اسلامی پیشرفته . تهران : دانشگاه تهران .
شیخ صدوق، (1385). من لایحضره الفقیه، ترجمه علی اکبر غفاری، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
طاهرپور، محمدشریف ( 1390). « تبیین مبانی هستی شناسی اخلاق جنسی ازدیدگاه اسلام » . اسلام و پژوهش های تربیتی ، سال3، ش 1 ، صص 75ـ53 .
طباطبایی، محمدحسین (1374). مجموعه تفسیر المیزان. ترجمه محمدباقر موسوی. قم : دفتر انتشارات اسلامی.
عبدالحمید، مهدی و پورعزت، علی اصغر(1390). تبیین ویژگی های مانایی و پایداری در سازمان های متمایل به ایثار. مدیریت اسلامی. سال 19، ش2، صص 9-34.
علی خانی، اسماعیل (1389).« اخلاق در آیین یهود ».معرفت اخلاقی، سال 1، ش3،صص94 ـ 65.
عمید، حسن (1382). فرهنگ عمید. تهران : امیرکبیر.
غلامی، محمد و یوسفی، محمد تقی (1394). بررسی انتقادی دیدگاه فیلسوفان ذهن در باره چیستی و مبادی عمل اختیاری، پایان نامه کارشناسی ارشد، قم: دانشگاه باقرالعلوم.
قرائتی، محسن (1388). مجموعه تفسیر نور. تهران : مرکز فرهنگی درس هایی از قرآن.
قرشی بنابی، علی اکبر (1375) . تفسیر أحسن الحدیث ، ج 12 . تهران : بنیاد بعثت .
کلینی، محمد بن یعقوب (1387). اصول کافی، ترجمه مهدی آیت الهی، تهران: جهان آرا.
محروقی، زهرا (1392 ) . ارزش ایثار در قرآن و سنت . مشهد: مدرسه علیمه نرجس (س).
محمدی بیده، فاطمه (1391) . « مبنای اخلاق در آیین یهود ». پایگاه اینترنتی تبیان .
مدنی فر، محمدرضا (1394). « اهداف واسطی تربیت در دوران کودکی براساس رویکرد اسلامی عمل ». تربیت اسلامی، سال 10، ش 21.
مطهری، مرتضی (1366). فلسفه اخلاق. تهران : صدرا.
.............................. (1380). دین و دوران. تهران : دانشگاه امام صادق (ع).
مکارم شیرازی، ناصر ( 1371) . مجموعه تفسیر نمونه . تهران : دارالکتب الاسلامیه .
مکارم شیرازی، ناصر ( 1386). پیام قرآن، ج 5. تهران : دارالکتب الاسلامیه.
موحدی پارسا، فاطمه ؛ صادق زاده قمصری، علی رضا و باقری، خسرو (1387) تبیین نقش مبادی عمل در تربیت دینی بر اساس الگوهای قرآن، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
نراقی، ملامهدی (1390). معراج السعاده. تهران : آدینه سبز.
 
  A group of writers (2003). Quranic Encyclopedia, Vol. 5. Qom: Islamic Publicity Office of the Qom Hawzah.
  Abdolhamid, M.; Pourezate, A. A. (2011). Explaining the characteristics of persistence in satirical organizations. Islamic Management. Year 19, vol. 2, pp. 9-34.
  Ali Khani, I. (2010). "Ethics in the Jewish Religion." Ethical Knowledge, Year 1, vol.3, pp. 94 65.
  Amid, H. (2003). Amid dictionary. Tehran: Amir Kabir.
  Bagheri, Kh. (1996). Man as agent an adaptive discussion about presuppositions in psychology. Quarterly Journal of Hawzah and University, Vol. 3, Issue 9, Pages 24-28.
  Bagheri, kh ; Sajjadiyeh, N. (2005). Human agency from Richard Rorty's perspective and its implications in social education, Quarterly Journal of Educational Innovations, Fourth Year, vol. 13, pp. 111-132.
  Bagheri,kh ; Khosravi, Z (2008). Guide to Internalizing Ethical Values Through Curriculum, Curriculum Studies, Vol. 3, Issue 8, pp. 81-105.
  Bagheri, Kh. (2009). Comparative analysis of Islamic schema of action and (post)
structuralist anthropology. Journal of Education, 98, 36-98.
  Bagheri, Kh. (2010). Second look at Islamic education, Vol. 1. Tehran: school.
  Dashti, M. (2006). Translation of Nahj al-Balaghah, Qom: Quds Publishing.
  Gharati, M. (2009). Noor Commentary Set. Tehran: Cultural Center Lessons from the Koran.
  Gholami, M And Yousefi, M. T (1394). Critical Examination of the Viewpoint of the Philosophers of the Mind on What and the Basis of Optional Action, Master's Thesis, Qom: Baqerul-ulum University.
  Ghorashi Bonabi, A. A. (1996). Ahsan al-Hadith Commentary, vol. 12. Tehran: Be'sat Foundation.
   Imam Jumazadeh, S. J.; Eftekhari, H. (2008). The culture of martyrdom is the identity factor of the era of globalization. Proceedings of the National Conference on the Promotion of the Culture of Sacrifice and Martyrdom. Isfahan University of Isfahan.
Kulayni, M.B.Y. (1994). Al-Kāfī ,Translation by Ayatollah Mehdi, Tehran: Jahan Ara.
   Lady Isfahani (1981). Ethics. Tehran: The Muslim Women Movement.
   Madani Farr, M. R. (2015). "The mediating goals of childhood education based on the Islamic approach". Islamic education, 10th year, vol.21.
   Mahrooghi, Z. (2013). The value of sacrifice in the Quran and the Sunnah. Mashhad: Alameh Narjes School (pbu).
   Makarem Shirazi, N. (1993). Nemooneh Commentary Set. Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiyah.
   Makarem Shirazi, N. (2007). Message of the Quran, vol. 5. Tehran: Dar al-Kotob al-Islamiyah.
   Mohammadi Beedeh, F. (2012). "The basis of ethics in the Jewish religion". Tebyan website.
   Motahari, M. (1987). Ethics Philosophy. Tehran: Sadra.
   Motahhari, M. (2001). Religion and era. Tehran: Imam Sadeq University (pbu).
   Movahedi Parsa, F ; Sadeghzadeh Ghamsari, A. R. And Bagheri, kh. (2008) Explaining the Role of Basis of Action in Religious Education Based on Quranic Patterns, Master's Thesis, Tehran: Tarbiat Modares University.
   Naraghi, M. M. (2011). Miraj al-Sa'adeh Tehran: Adineh Sabz.
Sajadieh, N. (2016). Criticizing and Examining Moral Literacy: An Agentic Perspective, Journal of Foundations of Education Vol. 5, No 2, 88-109.
   Seyed Bagheri, S. K. (2009). "The Ontology of Political Philosophy in Transcendental Wisdom." Ghabsat, 14, 105-138.
   Sharafi, M. R. (?). Advanced Islamic Education. Tehran: Tehran University.
   Sheikh Sadukh (1992). Man La yahdir al-Faghih, translated by Ali Akbar Ghaffari, Tehran: Dar al-Kotob al-Islam.
   Stevenson, L. (1989). Seven theories about human nature. Translated to B. Mohsenpour. Tehran: Roshd.
   Tabatabaee, M. H. (1995). Al-Mizan Commentary Set. Translation by Mohammad Bagher Mousavi. Qom: Islamic Printing Office.
  Taherpour, M. Sh. (2011). "Explaining the foundations of the ontology of sexual morality from the point of view of Islam". Islam and Educational Research, Year 3, vol. 1, p. 53– 75.
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار