نقش متغیرهای کارایی خانواده، حرمت خود، خودکارآمدی و شخصیت در پیش‌بینی انگیزش پیشرفت تحصیلی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه سمنان

2 دانشگاه الزهراء(س)

3 دانشگاه تبریز

4 دانشگاه پیام‌نور

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش متغیرهای کارایی خانواده، حرمت خود، خودکارآمدی و شخصیت در انگیزش پیشرفت تحصیلی ‌در دانش‌آموزان انجام شد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی بود. جامعة آماری کلیة دانش‌آموزان مشغول به تحصیل در دورة متوسطه شهر سمنان در سال تحصیلی 1390 بودند. 400 دانش‌آموز دورة دبیرستان از شهر سمنان با روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. پس ازکنارگذاشتن پرسشنامه‌های ناقص در نهایت 371 پرسشنامه تجزیه و تحلیل شد. پرسشنامه‌های پژوهش شامل پرسشنامة انگیزش پیشرفت تحصیلی بحرانی (1372)، خودکارآمدی شوارزر و جروسالم(1981)، حرمت خود روزنبرگ(1965)، کارایی خانواده نجاریان (1374) و شخصیت آیزنگ- فرم کوتاه (1985) بود. نتایج نشان داد که بین انگیزش پیشرفت تحصیلی با کارآیی خانواده و مؤلّفه‌های آن، حرمت خود، برون‌گرایی و خودکارآمدی رابطة مثبت معنادار وجود دارد. همچنین بین روان‌رنجور‌خویی با انگیزش پیشرفت تحصیلی رابطة منفی معنادار وجود دارد. نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که کارآیی خانواده، خودکارآمدی، برون‌گرایی، حرمت خود و روان‌رنجور‌خویی به ترتیب نقش مهم و معناداری در تبیین انگیزش پیشرفت تحصیلی دارند. درمجموع این متغیرها 33 % از واریانس انگیزش پیشرفت تحصیلی را تبیین می‌کنند. بنابراین، در افزایش انگیزش تحصیلی باید این متغیرها را در برنامه‌ریزی و سیاست‌های آموزشی و پرورشی مد نظر قرار داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Family Function, Self-Esteem, Self-Efficacy and Personality Type on Prediction of Academic Achievement Motivation

نویسندگان [English]

  • mahmood najafi 1
  • Gholamreza Dehshiri 2
  • Mohamad Ali Mohamdi Far 1
  • Solmaz Dabiri 3
  • Nosrat Jafari 4
1
2
3
4
چکیده [English]

The present research aimed at studying the role of family function, self-esteem, self-efficacy and personality type in the prediction of academic achievement motivation. The method of this research was descriptive–correlational. The research population included all Semnan high school students in 1390 academic year. Out of this population, 400 high school students were selected by cluster random sampling. The instruments used for the purpose of data collection were Bahrani’s motivation of academic achievement questionnaire (1372), the general self-efficacy scale of Schwarzer and Jerusalem (1981), Rosenberg self-esteem scale (1965), Najarian’s family function questionnaire (1374), Eysenck personality inventory (short form) (1982). The results showed a significant positive relationship between academic achievement motivation with family function and its related components, self-esteem, extraversion and self-efficacy. Also, there was a significant negative relationship between neuroticism and academic achievement motivation. The results of step-wise regression analysis showed that family function, self-efficacy, extraversion, self-esteem and neuroticism respectively have an important and significant role in the prediction of academic achievement motivation. Generally, the variables explained 33% of motivation of academic achievement variance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Motivation
  • self-esteem
  • self-efficacy
  • family function
  • Personality type

مراجع

باغانی، مریم و دهقانی نیشابوری، محسن (1390). بررسی تأثیر انگیزش تحصیلی، خودکارآمدی و رویکردهای مطالعه بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان، اولین همایش ملی علوم شناختی در تعلیم و تربیت. دانشگاه فردوسی مشهد.
بحرانی، محمود (1372). رابطه انگیزش تحصیلی و عادات مطالعه در گروهی از دانش‌آموزان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد چاپ نشده، دانشگاه شیراز.
بخشی پوررودسری، عباس و باقریان خسروشاهی، صنم (1385). ویژگی‌های روانسنجی پرسشنامه تجدیدنظر شده شخصیت آیزنک – فرم کوتاه. (EPQ-RS)، روان‌شناسی معاصر، 1(2)،12-3.
برک، لورا‌ای (1386). روان‌شناسی رشد، جلد اول، ترجمۀ یحیی سید محمدی، تهران: ارسباران.
برونو، فرانک (1373). فرهنگ توصیفی روان‌شناسی. ترجمۀ فرزانه طاهری و مهشید یاسائی. تهران: طرح نو.
پوپ، الیس؛ مک هال، موژان و کرای هد، ادوارد (1373). افزایش احترام به خود در کودکان و نوجوانان. ترجمۀ پریسا تجلی.تهران: رشد.
ترقی‌جاه، عذرا (1386). بررسی تأثیر آموزش مهارت‌های زندگی بر عزت نفس دانشجویان. مجموعه مقالات چهارمین سمینار بهداشت روانی دانشجویان.
تنهای رشوانلو، فرهاد و حجازی، الهه (1388). ارتباط ادراک از سبک فرزندپروری والدین با انگیزش تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی. دانشور. 16(31)، 14-1.
توکلی، علی (1373). بررسی رابطه انگیزش پیشرفت با اسنادهای علّی و پیشرفت تحصیلی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکزی.
حسن زاده، رمضان (1387). روش‌های تحقیق درعلوم رفتاری. تهران: ساوالان.
حسن‌زاده دیزج، رمضان (1373). بررسی رابطه بین مفاهیم انگیزش (درونی- بیرونی)، منبع کنترل (درونی- بیرونی) و پیشرفت تحصیلی پسران سال دوم دبیرستان‌های شهر گرگان در سال تحصیلی 73- 1372. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه تربیت معلم. دانشکدۀ روانشناسی و علوم‌تربیتی.
حقیقی، جمال.، موسوی، محمد.، مهرابی زاده هنرمند، مهناز و بشلیده، کیومرث (1385). بررسی تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر سلامت روانی وعزت نفس دانش‌آموزان دختر سال اول مقطع متوسطه، مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی، 13(1)، 78-63.
دارابی، جعفر (1380). رابطۀ جوّ خانواده،پایگاه اجتماعی و مکان کنترل‏ با انگیزش پیشرفت در دانش‏آموزان سال سوم‏ متوسطه. تعلیم و تربیت (آموزش و پرورش)،67، 38-21.
دلاور، علی.، نجفی، محمود.، رضایی، علی محمد.، دبیری، سولماز و رضایی، نورمحمد (1391). خصوصیات روان سنجی مقیاس خودکارآمدی عمومی در کارکنان دانشگاه. اندازه‌گیری تربیتی، 7(2)، 19-2.
رجبی، غلامرضا (1385). بررسی پایایی و روایی مقیاس باور‌های خودکارآمدی عمومی(GSE-10)، اندیشه‌های نوین تربیتی، 2(1 و )2، 122-111.
زاده محمدی، علی.، عابدی، علیرضا و خانجانی، مهدی (1386). بهبود حرمت خود و خودکارآمدی در نوجوانان، فصلنامه روانشناسان ایرانی، 4(15)، 252-245.
شکر کن، حسین و باقری، مسعود (1373). رابطه شیوه‌های فرزندپروری با انگیزه پیشرفت در دانش‌آموزان پسر دوره راهنمایی اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز.1(3)، 79-66.
شکری، امید.، کدیور، پروین.، نقش، زهرا.، غنایی، زیبا.، دانشورپور، زهره و مولایی، محمد (1386). صفات شخصیت، استرس تحصیلی و عملکرد تحصیلی، مطالعات روان‌شناختی، 3(3)، 48-25.
شهنی ییلاق، منیجه.، شکرکن، حسین و بنابی مبارک، زهرا.(1384). بررسی روابط بین موضوعی و درون موضوعی انگیزش تحصیلی (خودکارآمدی، ارزش تکلیف، هدف‌های عملکرد‌گرا، عملکرد گریز و تبحری) در دانش‌آموزان دختر سال اول دبیرستان شهر اهواز. مجله علوم تربیتی و روان‌شناسی. 12(3)،76-47.
صیادى، على (1381). بررسى اثرات متقابل کارآیى خانواده در بروز مشکلات روانى نوجوانان. پایان نامه کارشناسى ارشد. دانشگاه علامه طباطبائى.
عابدی، احمد و عریضی، حمیدرضا (1384). رابطۀ انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه با ویژگی‌های خانواده آن‌ها. خانواده پژوهی، 1(2)، 147-139.
عابدی، احمد.، عریضی، حمیدرضا و سبحانی نژاد، مهدی (1384). رابطۀ انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ متوسطه با ویژگی‌های شخصیتی آنان. دانشور،12(4)، 38-29.
عاشوری، محمد.، پور محمدرضای تجریشی، معصومه.، جلیل آبکنار، سیده سمیه.، عاشوری، جمال و خطاط، سید محمد موسوی (1390). بررسی ارتباط صفات شخصیت، راهبردهای مدیریت منابع و راهبردهای انگیزشی در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان کم توان ذهنی. مطالعات ناتوانی.1(1)، 14-1.
مختاری، احمد (1381). بررسی رابطه انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دورۀ راهنمایی با وِیژگی‌های اجتماعی و آموزشگاهی آن‌ها در شهر اصفهان. شورای تحقیقات آموزش و پرورش اصفهان.
معتمدی شلمزاری، عبداله (1387). بررسی شیوه‌های والدینی وتأثیر آن بر تحصیلات فرزندان، مجله روان‌شناسی. 12(4 پیاپی 48)، 369-385 .
مینوچین، سالوادور (1375). خانواده و خانواده درمانى، ترجمۀ باقرثنایى. تهران: امیرکبیر.
نجاریان، فرزانه (1374). عوامل مؤثر در کارآیی خانواده: بررسی ویژگی‌های روانسنجی مقیاس سنجش خانواده، پایان نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
نجفی، محمود و فولاد چنگ، محبوبه (1386). رابطه خود کارآمدی و سلامت روان در دانش‌آموزان دبیرستانی، دانشور، 14(22)، 81-69.
نجفی، محمود.، دهشیری، غلامرضا.، شیخی، منصوره و دبیری سولماز (1390). نقش حرمت خود و مؤلّفه‌های تنهایی در پیش‌بینی پیشرفت تحصیلی. روان شناسی تربیتی (روان‌شناسی و علوم تربیتی)، 7(22)، 177-151
یزدچی، صفورا (1379). بررسی و تبیین سهم عوامل مؤثر در پرورش خلّاقیّت دانش‌آموزان دوره متوسطه شهر اصفهان. شورای تحقیقات آموزش و پرورش اصفهان.
 
Alves-Martins, M., Peixoto, F., Gouveia-Pereira, M., Amaral, V. & Pedro, I. (2002). Self-esteem and academic achievement among adol

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار